معرفی جریان اشاعره معاصر

در سده‌های اخیر بین متفکران عرب‌زبان، افرادی مدعی بازسازی روش و اصول مکتب اشاعره‌‌‌ هستند و به‌گونه‌ای از اصول و مبانی آن، دفاع می‌کنند. از این رو، شاید بتوان بر آنان اشاعره معاصر، اطلاق کرد؛ زیرا جریان فوق در نوع فکر و روش‌اندیشه و نیز مبانی و مدعیات با اشاعرة قدیم، اشتراکات و تشابه‌های فراوان دارد. برخی از بزرگان این جریان در آثار خود، مکتب اشعری را بهترین قرائت از اسلام بر پایة قرآن و سنت، معرفی می‌کنند. اشاعره معاصر در بخش عربی جهان اسلام یک جریان قدرت‌مند و با نفوذ است. بزرگان این جریان با ادعای میانه‌روی از یک‌طرف در برابر تفکر غرب‌گراها، قرار دارند و از دیگرسو، با سلفی‌های وهابی به‌شدت درگیر و مخالف‌اند. در واقع اشاعره معاصر این موقف خود؛ یعنی مخالفت با اندیشه غرب و درگیری با سلفیان وهابی را ملهم از روش اشاعره متقدم، به‌خصوص ابوالحسن اشعری می‌دانند که در کشاکش‌ بین معتزله و اهل حدیث راه میان دو جریان فوق را برگزید. به هر روی، معرفی اشاعره معاصر به‌مثابه یک جریان فکری معتدل اهل سنت، امری ضروری می‌نمود؛ به‌دلیل این‌که جریان نامبرده در جهان تشیع ناشناخته مانده یا آن‌گونه که می‌باید به آن پرداخته نشده است. در صورتی‌که این جریان به‌لحاظ فکری از جریان‌های معتدل اهل سنت محسوب می‌شود که با تکیه بر اصول و میراث اسلامی با دیدگاه‌های وارداتی و بیگانه به‌خصوص تفکر و فرهنگ غرب و جریان‌هایی به اصطلاح نوگرا به‌شدت مخالف است و در عین‌حال با ظاهرگرایی که امروزه در قالب وهابیت، ظهور کرده، نیز درگیری دارد و سلفیه به‌مثابه‌ی مذهب را بدعتی آشکار می‌داند. براین‌ اساس، معرفی اشاعره معاصر به‌مثابه‌ی یک جریان با نفوذ و دارای اندیشه‌ مشترک با جریان سنت‌گرا یا معتدل شیعی، امری ضروری می‌نمود که در دو بخش: یکی معرفی شخصیت‌های مهم آن و دیگری مقابله و معارضه آنها با اندیشه غرب و جریان سلفیه‌‌ی وهابی بررسی شده است.