جریان نوگرایی دینی و تاثیر آن بر اندیشۀ مفسران شبه قارۀ هند (با تاکیدی بر شکل‌گیری تفاسیر نوگرا)

سال‌های (1857تا1945م) آغاز رنسانس تفکر دینی در شبه‌قارۀ هند است که ریشه در پیامدهای استعماری نظیر از بین‌رفتن هویت مسلمانی، علم‌گرایی افراطی، شبهات مستشرقان و مسیحیت تبشیری به اسلام و مباحث اجتماعی اسلام دارد.نوگرایان مسلمان راه نجات جامعۀ مسلمانی را در رویکرد نو به متون دینی از جمله تفاسیر، مطابق با مقتضیات زمان دیدند که از آن با عنوان «نوگرایی دینی» یاد می‌شود. مفسران شبه‌قاره چون، عبیدالله سندی، عبدالماجد دریابادی، ابوالکلام آزاد، عبدالحق حقانی، اشرف‌علی تهانوی و ابوالاعلی مودودی برای نجات و هویت جامعۀ مسلمانی دست به نگارش تفسیر با رویکرد جدید زدند.این مقاله با تکیه بر منابع کتابخانه‌ای و با روشی توصیفی ‌_ تحلیلی به واکاوی زمینه‌های شکل‌گیری جریان نوگرا، نقد و بررسی مولفه‌های نوگرایی در تفاسیر شبه‌قاره پرداخته است. نتایج نشان از آن دارد که در سایۀ نوگرایی دینی رویکرد مفسران به موضوعات تفسیری تغییر یافته و مضامین جدیدی نظیر سیاست، اقتصاد، حکومت، اصلاح اجتماعی، تبیین فلسفۀ احکام و ... به تفسیر راه یافتَ که مفسران در تفاسیر کهن توجهی به آن نداشتند. همچنین بازنگری در طرح مباحثی چون وحی، ملائکه، جن، معجزات انبیا و قصه‌های قرآن رهاورد این جریان است.