بررسی تطبیقی نقوش کاشی‌کاری‌های دروازه ارگ در سمنان و حمام گلزار در رشت

دوره قاجار از مهم‌ترین دوره‌های تاریخ هنر ایران محسوب می‌شود. تاثیر هنر غرب بر ایران مسبب تحولاتی در هنر از جمله نگارگری شد و این تحولات به مراتب در دیگر هنرها از جمله کاشی‌کاری نمود پیدا کرد. درخشان‌ترین کاشی‌کاری‌های به‌ جامانده از دوره قاجار در بناهای مختلف معماری از جمله مکان‌های مذهبی، کاخ ها و خانه‌ها، بازارها و حمام‌ها به چشم می‌خورد. پرسش اصلی تحقیق حاضر این است که الگوهای مشابه و متفاوت میان نقوش کاشی‌کاری‌های دروازه ارگ در سمنان و سر در حمام گلزار در رشت کدام است و هدف اصلی این تحقیق شناخت نقوش کاشی‌کاری دوره قاجار و انطباق نقوش دو بنای دروازه ارگ و سر در حمام گلزار می‌باشد. روش تحقیق توصیفی تحلیلی با رویکرد تطبیقی است. روش گردآوری مطالب از طریق مطالعات میدانی، اسناد مکتوب و کتابخانه‌ای از طریق فیش‌برداری و تصویرخوانی به دست آمده است. براساس نتایج تحقیق می‌توان گفت هر دو بنا حامل پیام سیاسی در جهت تبلیغ قدرت شاه و حکومت شکل گرفته‌اند که این پیام با تکیه بر نقش‌های مختلف در هر یک از دو بنا نشان داده شده است. این تفاوت در نقش ها به دلیل تفاوت زمانی ساخت هر یک از دو بنا و تاثیر عواملی چون سفر هنرمندان نگارگر به اروپا، ترجمه کتاب‌های خارجی و سفرنامه‌ها، ورود صنعت چاپ و عکاسی بر کاشی‎‌نگاری بنای متاخرتر یعنی بنای سر در حمام گلزار به نسبت بنای دروازه ارگ می‌باشد.

Comparative study of tile patterns of Citadel gate in Semnan and Golzar bath in Rasht

The Qajar period is one of the most important periods in the history of Iranian art. The influence of Western art on Iran led to changes in art, including painting, and these changes were reflected in other arts, including tiling. The most brilliant surviving tiles from the Qajar period can be seen in various architectural buildings, including religious places, palaces, houses, markets and baths. The main question of this study is what are the similar and different patterns between the tile designs of the citadel gate in Semnan and the head of the Golzar bath in Rasht and the main purpose of this study is to identify the tile patterns of the Qajar period and match the designs of the citadel gate and the head in the Golzar bath . The research method is descriptive-analytical with a comparative approach. The method of data collection is obtained through field studies, written documents and libraries through taking notes and image reading. Based on the results of the research, it can be said that both buildings have been formed to carry a political message in order to propagate the power of the king and the government. This message has been shown by relying on different patterns in each of the two buildings. This difference in patterns is due to the time difference between the construction of each of the two buildings and the influence of factors such as the travel of painters to Europe, translation of foreign books and travelogues, the entry of printing and photography into tile painting of a later building.