معماری و شهرسازی دوران زند و قاجار

معماری بناها و سبک شهرسازی در هر دوره ای از تاریخ متناسب با فرهنگ عمومی جامعه و عقاید و رویکرد حاکمان به عنوان سازنده بناها، شهرها و نیز وقایع تاریخی بوده است. به عنوان مثال در دوره مورد بررسی این پارامترها را کاملا می توان مشاهده کرد. در دوره زندیه که پس از دوره درخشان اما پر التهاب افشاریه می باشد می توان نیاز به آرامش در جامعه و نیز رویکرد کریم خان زند به عنوان موسس این سلسله را کاملا مشاهده کرد، کریم خان زند پس از به قدرت رسیدن از اطلاق عنوان شاه به خود خودداری کرد و خود را وکیل الرعایا نامید. این عنوان می تواند رویکرد کریم خان را کاملا نمایان کند، چرا که به عنوان وکیل مردم سادگی و کاربردی بودن این بناهای این دوره کاملا با خصوصیات وی همخوانی دارد. مجموعه وکیل شامل بازار، مسجد، ارگ و حمام مجموه ای ساده و کاملا کاربردی بود که در وحله ی اول نیاز عمومی جامه را مورد توجه قرار می داد و اینکه در مدت 46 سال سلطنت کریم خان زند ایران دورانی با ثبات و توام با آرامش را تجربه کرده است. برخلاف دوران قاجار که بلافاصله پس از فرو نشستن گرد و غبار ناآرامی های دوران ابتدایی تشکیل سلسه، جنگ های ایران با روس در دوره فتحعلی شاه دوران پر آشوب جامعه ایرانی ادامه یافت و پس از شکست ایران در جنگ های دوگانه با روس و انعقاد عهدنامه گلستان و ترکمنچای دوران سرخوردگی و خود انتقادی در میان روشنفکران ایرانی شروع شد، در همین دوران بود که تزئینات معماری غربی وارد معماری ایرانی شد گویی که جامعه پارادوکس سنت-مدرنیست را به معماری خود منتقل کرده بود. معماری این دوران اندرونی های ایرانی با تزئینات غربی را توامن در خود جای داده بودند. این پژوهش به روش توصیفی - تاریخی، به بررسی سبک معماری و شهرسازی در دوران زند و قاجار بر مبنای اسناد تاریخی می پردازد.