خوانش نقش‌مایه آب در قالی‌های باغی دوره زندیه (1209-1163ه.ق)

چکیدهآب عنصری حیاتی و تمدن ساز برای بشر به شمار می‌آید. بسیاری از تمدن‌های باستانی در کنار رودخانه‌ها شکل گرفته‌اند. وجود نمادها، نشانه‌ها و نقش‌مایه‌های وابسته به آب در هنر ایران گواهی بر این مدعاست. قالی طرح باغی جلوه‌ای از باغ ایرانی و اجزای سازنده‌ی آن است. در این میان می‌توان به نقش‌مایه‌های مرتبط با عنصر آب و شیوه آبیاری نیز پرداخت. هدایت صحیح و بهینه آب و یادآوری نقش اساسی آن در حیات انسان‌ها، ماکیان، ماهیان و گیاهان یکی از اصلی‌ترین پیام‌های هنرمندان خالق این‌گونه قالی‌ها به نسل‌های آینده است. پژوهش در کارکرد و رسالت نقش‌مایه‌های وابسته به آب در دو نمونه از قالی‌های باغی عصر زندیه (1163-1193ه.ق/1750-1779م.) مهم‌ترین هدف این مقاله است. به نظر می‌رسد قالی باغی عصر زند نمایی از باغ‌های آن دوره بوده است. روش پژوهش توصیفی و تحلیلی است. فیش نویسی در میان منابع کتابخانه‌ای و گزارش حاصل از مشاهده نمونه‌ شاخص موزه‌ای مهم‌ترین ابزار در راستای تجزیه، تحلیل و تدوین داده ها و یافته‌هاست. درک و شناخت طراحی نوآورانه نقش‌مایه آب در قالی‌های دوره زندیه از نتایج مهم مقاله است. در ضمن افزودن آبگیرهای مثلثی(لچکی) در گوشه باغ- قالی قابل مشاهده است.