بررسی کارایی فضای معماری بازار وکیل بر مبنای استفاده از نورگیری طبیعی

از آنجا که از دیرباز نورگیری و استفاده از نور طبیعی در فضاهای معماری با کاربری تجاری مانند بازارها، همیشه به عنوان عاملی کلیدی مورد توجه معماران بوده است، در این پژوهش با عنوان بررسی کارایی فضای معماری بازار وکیل بر مبنای استفاده از نورگیری طبیعی ، به مطالعه نورگیری و الگوهای معماری ایرانی در استفاده از عناصر و عوامل نورگیری در فضای کالبدی بازار وکیل، که سهم گسترده ای از معماری آن، به عنوان یکی از آثار شاخص معماری عصر زندیه در بین سالهای 1193-1172 هجری قمری میباشد، پرداخته شده است. هدف اصلی این پژوهش بررسی کارایی فضای کالبدی بازار وکیل بر مبنای حس و واکنش رفتاری مخاطب از فضاهای معماری مذکور، در معرض نورگیری که از مجرای عناصر و عوامل اصیل و باهویت معماری ایرانی تحقق یافته است، میباشد. در این حین، شناخت عوامل و عناصر نورگیری و چگونگی عملکرد آنها در فضای کالبدی نمونه موردی مذکور و نیز نقش نورگیری حاصل بر تبیین ماهیت و کیفیت کارایی فضاهای مدنظر، از دیگر اهداف پژوهش است. روش پژوهش حاضر، از نوع تحلیلی-توصیفی میباشد، که از ابزار کتابخانه ای اعم از کتب، مقالات و پایگاههای اینترنی معتبر، در جهت کسب اطلاعات در ارتباط با مبانی نورگیری و عوامل آن در معماری سنتی ایرانی استفاده شده است و از بازدید میدانی جهت برداشت اطلاعات و عکسبرداری از محل پژوهش (فضای کالبدی بازار وکیل) استفاده شده است، که تمامی این مطالب در قالب جدولها و عکسها در بخش تجزیه و تحلیل ارائه شده است. در بخش نتیجه گیری، شناخت و دسته بندی نوع عملکرد نورگیری (مستقیم و یا غیرمستقیم)، جهت نورگیری (سقفی، جانبی و ...)، جانمایی در ساختار (بر مبنای هنر و معماری زندیه)، شناخت فنی عوامل و عناصر نورگیری (فن ساخت، مصالح شناسی)، تبیین ماهیت معماری فضا (ایستا، پویا و ...) و ماهیت کارکردی فضا (عبوری، مکث و ...) ارائه شده است.

Surveying the Efficiency of the Architectural Space of Vakil Bazaar Based on the Use of Natural Light

Since lighting and use of natural light in architectural spaces with commercial use such as markets, has always been considered as a key factor by architects, in this research entitled Surveying the efficiency of the architectural space of Vakil bazaar based on the use of natural light , The lighting and prototypes of Iranian architecture in the use of elements of lighting in the space of “Vakil bazaar” as one of the architectural masterpieces of “Zandiyeh” era between 1193-1172 AH, has been studied. The main purpose of this study is investigating the efficiency of the architectural space of the Vakil bazaar based on the user s sense and behavioral reaction, exposed to light that has been achieved through the original elements of Iranian architecture. Meanwhile, recognizing these elements and how they function in the architectural space of the case and also the role of lighting on explaining the nature and quality of performance of the bazaar spaces are other objectives of the research. The method of the present research is analytical-descriptive. At first, by using library sources including books, articles and valid Internet sites, in order to obtain information about the basics of lighting and its factors in traditional Iranian architecture, and then through field visits, needed information in the forms of mensuration and photographing of the research site collected. All this information is presented in the form of tables and photos in the analysis section. In the conclusion section, recognition and classification of the types of lighting function (direct or indirect), lighting orientation (roof lighting, side lighting and etc.), structural placements (based on Zandieh architecture), technical recognition of elements (Construction details, materials science), explaining the nature of architectural spaces (static nature, dynamic nature and etc.) and the functional aspects of architectural spaces (transit, stop and etc.) are presented.