واکاوی معنای نمادین نقوش گیاهی در منسوجات عصر قاجار (مطالعه موردی: گل همیشه بهار، میخک، انار و زنبق)

نقوش منسوجات عصر قاجار معمولاً به دلیل ترکیب یکنواخت، عاری از معنی نمادین و تاثیرگذار تلقی می شوند. درصورتیکه تعمیق بر آنها نشان می دهد که این نقوش همچون هر تصویر دیگر صاحب مضامینی هستند که امکان بررسی در سطوح معنایی متفاوت را خواهد داشت. هدف این پژوهش، تاکید بر وجوه سمبلیک در معنی شناسی سه نمونه از پارچه های دورة قاجار با نقش گل همیشه بهار، میخک، انار و زنبق است. با این حساب پرسش آن خواهد بود: «از منظر نمادشناسی، نقوش گیاهی مذکور در پارچه های عصر قاجار چگونه تحلیل و ارزیابی می شود؟» نتیجه این واکاوی به شیوة تحلیلی تاریخی و با بهره گیری از مطالعات اسنادی نشان می دهد گل همیشه بهار و گل انار به ترتیب با ادوار باستان و باروری ایزدان مزدیسنی پیوند می خورد. گل زنبق، تجلی اَمرداد به حساب می آید و البته که تمامی این مصادیق در وجه عمومی متضمن گل وارگی و مفاهیم هم سوی آن است. در صورت فراتر آنکه در این عصر کهن الگوی طراوت و سرخوشی به صورت استعاری بر بستر پارچه تجلی یافته و مضمون صادق خود یعنی پاسداشت حیات گیاهی را به صورت به یک مفهوم عمومی به نظاره گران اشاعه می-دهد.