مطالعه تطبیقی داستان و فیلم شازده احتجاب و نظریه فمنیسم لیبرال

رابطه‌ی ادبیات و هنر همواره، به عنوان یکی از موضوعات مورد توجه ادبیات تطبیقی، مد نظر بوده است، خصوصاً که ادبیات تطبیقی از سال های 1970 میلادی با نظریات هنری رماک شکل جدیدی از مطالعات را با تکیه بر پژوهش‌های بینارشته‌ای به نمایش گذاشته است. سینما و ادبیات به عنوان روش‌های متفاوت بیان هر دو سعی در ترسیم هنرمندانه عوامل تشکیل دهنده‌ی روایت، نظیر شخصیت، مکان، زمان و دیدگاه، به وسیله‌ی رسانه‌های متفاوت کلمه و تصویر دارند. در این میان تاثیر این دو هنر در یکدیگر باعث ایجاد تغییراتی در این ساختارها گردیده و شکل جدیدی از نوشتار را که همزمان از ویژگی‌های رمان و فیلم بهره‌مند گردیده را پدید آورده است. بهمن فرمان‌آرا، در سال 1353 با اقتباس از داستان کوتاه شازده احتجاب اثرِ هوشنگ گلشیری و با یاری نویسنده داستان، فیلم‌نامه‌ی فیلم شازده احتجاب را نوشت و آن را ساخت. این مقاله با توجه به تفاوت‌های زمانی و فرهنگی میان اثر مورد نظر و ارتباطات، اشتراکات و افتراقات تاریخی و فرهنگی دهه‌‌ی دوره قاجار و اوایل پهلوی، به بررسی شباهت‌ها و تفاوت‌های عناصر نظریه فمینیسم لیبرال و حقوق زنان در جامعه‌ی مربوطه می‌پردازد. هدف اصلی مقاله، پرداختن به مولفه‌های استخراج شده که عبارتند از: مزاحمت جنسی، عدم اعتماد به جنس مخالف، خشونت خانگی و در انزوا نگهداشتن و محدودیت در تعاملات اجتماعی که در دو دوره‌ی تاریخی روی داده و طرح شباهت‌ها و تفاوت‌ها و علل آن در دوره قاجار و کمی بعدتر یعنی پهلوی اول است. مقاله با روش تحلیل-توصیفی و رویکرد تطبیقی به روش کتاب‌خانه‌ای صورت گرفته است .پرسش اصلی پژوهش حاضر آن است که در قانون آزادی خواهی زنان چه شباهت‌هایی پایدار مانده و چه تفاوت‌هایی ایجاد شده است و براساس مصادیق خشونت علیه زنان، فیلم‌ساز با استفاده از کدام المان‌های بصری و مولفه‌های رواییِ، داستان قادر به انتقال مفاهیم بوده است؟