بررسی تناسبات در معماری مسکونی دوره قاجار در شهر شیراز

تناسبات از ابتدا خلقت بشر مطرح بوده و از دیرباز مورد بررسی پژوهشگران قرار گرفته در این پژوهش ابتدا به مفهوم تناسبات و تناسبات در معماری ایرانی و اسلامی میپردازیم. در معماری ایرانی روابط مشخصی در اندازه های فضاهای معماری موجود است .پژوهش حاضر در پی شناخت تناسبات در الگوی طراحی 10نمونه موردی خانه های شیراز در عصر قاجار است که به منظور دستیابی به این هدف به بررسی الگوهای ساختاری تناسبات و نحوه ارتباطات فضایی آن ها با یکدیگر می پردازیم. یکی از ویژگی های خانه های شیراز در دوره قاجار تناسبات هندسی است که با مطالعه دقیق در عرصه پلان به این مهم دست یافتیم که تناسبات در ترکیب اجزا پلان و اصول تناسبات هندسی نظیر تناسبات طلایی و اندازه و مقیاس معینی و مقیاس متناسب برخوردار هستند .همچنین خاص بودن شیوه هندسی به کار رفته در آن را از نمونه های مشابه متمایز می کند به گونه ای که علیرغم تفاوت دارای هماهنگی غیر ملموس هستند .نتایج حاصل از این تحقیق نشان می دهند:1)در خانه های دوره قاجار شیراز با تناسبات فضایی متفاوت با قبل مثل قرارگیری ایوان ستون دار با کشیدگی در جهت بدنه حیاط در جلو تالار به جای ارسی به منظور ایجاد فضا دسترسی به تالار2)تناسبات طول به عرض حیاط و تالارها در حدود یک دوم و یک چهارم است که نشان از اهمیت اصول حسابی در مقابل هندسی به دلیل نقش عملکردی و اقلیمی در طراحی پلان دارد 3)مکان گزینی فضاهای اصلی بر اساس محور های حرکتی و بصری استوار بوده 4)نقش عملکردی فضاها نسبت به تاثیر اقلیم در مکان گزینی آنهادر اولویت بوده است. معماری مسکونی دور ه قاجاریه شیراز را میتوان دارای اصول،تناسبات و الگوهایی دانست که قابلیت به کاربسته شدن درطراحی معماری معاصر در این منطقه را دارند.