بررسی ارتباط آیین مذهبی عاشورا و بافت تاریخی شهر ارومیه نمونه موردی: محله مهدی القدم ارومیه

عاشورای حسینی چراغ راه انسان در ظلمت و کشتی امن در همه خیزاب‌ها و طوفان‌های هولناک است. این رویداد، تجلی‌گاه اخلاق و تعالی‌بخش روح و آزادگی، ایمان و اخلاص، عرفان و عشق، هم‌پیوندی اجتماعی و دفاع از حریم ارزش‌ها است. همواره برگزاری آیین و مراسمات مختلف در هر جامعه‌ای تقویت‌کننده پیوندهای اجتماعی آن جامعه است. در فرهنگ شیعه مراسم عزاداری ایام محرم مخصوصاً عاشورا دارای ارزش معنایی والایی است که زمینه‌ساز مجموعه‌ای از آیین‌هایی شده که به‌مرور عملکردهای اجتماعی متنوعی یافته و جزئی از فرهنگ‌عامه شده است. با توجه به اهمیت آیین‌های فرهنگی- مذهبی در شهرهای ایران از گذشته‌های دور تاکنون و با توجه به تحقیقات بسیار اندک در این حوزه، این پژوهش صورت گرفته است. هدف این مقاله بررسی ارتباط آیین مذهبی عاشورا و بافت تاریخی شهر ارومیه می‌باشد. بدین منظور این پژوهش با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی و در قالب مطالعه‌ای کیفی، تدوین شده است. نتایج پژوهش نشان می‌دهد، مراسم سوگواری امام حسین (ع) در شهری مانند ارومیه، ریشه‌ای کهن و دیرینه دارد و به‌عنوان یک عنصر هویتی برای شهر به شمار می‌رود. بناهای شهر و همچنین نشانه‌های شهری نقش مهمی در برگزاری این مراسمات دارند. بخش اعظمی از مراسم عاشورا در ارومیه به‌صورت دسته‌گردانی، شبیه‌خوانی، گهواره گردانی و شام گریبان صورت می‌پذیرد که در محله مهدی‌القدم در مقابل مسجد مهدی‌القدم، خیابان سرداران و میدان امام حسین (ع) انجام می‌شود.