نماد و نشانه‌ها در فرهنگ عاشورایی ایران

هدف از تحقیق حاضر بررسی نماد و نشانه‌ها در فرهنگ عاشورایی ایران می‌باشد . این مقاله با رویکرد تحلیلی و بررسی اسنادی ، در پی تحلیل جامعه‌شناختی معنا ، مفهوم ، نقش ، جایگاه و کاربرد نمادهای عاشورایی در ایران است و بر این باور است که زندگی اجتماعی بشر بدون نماد و نشانه ، امکان تداوم ندارد . چراکه انسان موجودی اجتماعی است و لازمة زیست اجتماعی ، تعامل ، تبادل فکر و اندیشه و رابطه با همنوعان است که به‌نوبه خود ، نیازمند بهره‌گیری از نمادها است . کارکرد نمادها در زندگی بشر، بیشتر مشارکتی و بیانگر پایبندی و تعلق افراد یک جامعه به یک ملت ، فرهنگ ، مذهب خاص است . نشانه هدایت‌گر ما به چیزی جز خود آن چیز است. نشانه شامل سه جز دال (خود نشانه)، مدلول (آنچه از طریق نشانه به آن هدایت می‌شویم)، و دلالت (وجه ارتباط دال و مدلول) است. نشانه ممکن است طبیعی یا قراردادی باشد، اما نشانه‌ای که در اینجا موردنظر است، نشانه فرهنگی است . عاشورا و محرم یکی از نمادهای مهم و تاثیرگذار تشیع می‌باشد . که نماد و نشانه وسیعی در نقاط مختلف دنیا برای آن وجود دارد . در ایران نیز از گذشته تاکنون نشانه و تمثیل‌های زیادی از وادی هنر و فرهنگ برای بیان محرم و عاشورا استفاده‌شده است . درواقع می‌توان گفت عاشورا و محرم با نمادها و نشانه‌های آن برای مردم معنا و مفهوم پیدا کرده است و حتی گاهی نمادی مانند کتیبه محتشم که به خط نستعلیق و زبان فارسی به‌عنوان نماد عزاداری محرم در کشورهای عربی و دیگر کشورها استفاده می‌شود که این امر نشان از جایگاه نمادهای عاشورایی و غنای آن در فرهنگ ایران و گسترش آن در دنیای تشیع می‌باشد . نمادها و نشانه‌های عاشورایی شامل اشیایی است نمادین که توسط هیئت‌های عزاداران حسینی در ایام محرم مورداستفاده قرار می‌گیرد . عناصر به‌کاررفته در فرهنگ مردم ، در تصاویر یا ابزارها ، تندیس‌ها و بیرق‌ها هرکدام می‌تواند سمبل حادثه‌ای تلقی شوند که روزگاری در حوزه فرهنگی خاصی اتفاق افتاده و پیام‌آور فرهنگی است که شاید در دیگر نقاط مشاهده نشود.