تعیین صفات مرتبط با عملکرد در لاین های بومی گندم بهاره آذربایجان شرقی تحت شرایط عادی و تنش خشکی انتهایی

به منظور بررسی تعدادی از لاین های بومی گندم بهاره آذربایجان شرقی و تعیین صفات مرتبط با عملکرد، 26 لاین بومی به همراه 4 رقم اصلاح شده در ایستگاه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه تبریز، واقع در اراضی کرکج، مورد آزمایش قرار گرفتند. این پژوهش در دو شرایط عادی و دارای تنش خشکی انتهایی به صورت جداگانه انجام گرفت. در این آزمایش ها تعدادی از صفات فیزیولوژیکی و زراعی اندازه گیری شدند. نتایج حاصل از تجزیه رگرسیون ریج نشان داد که در شرایط عادی صفات فیزیولوژیکی و زراعی اندازه گیری شدند. نتایج حاصل از تجزیه پوشش سبز هنگام شروع مرحله زایشی و تعداد دانه در سنبله اصلی دارای نزدیکترین ارتباط با عملکرد می باشند. در شرایط دارای تنش ویژگیهای کارآیی انتقال کربوهیدرات ها از ساقه به سنبله، طول سنبله اصلی، مقدار ماده خشک در شروع مرحله زایشی، ارتفاع نهایی بوته و وزن هزار دانه در سنبله اصلی مهمترین صفات مرتبط با عملکرد بودند. تجزیه علیت بیانگر این مطلب بود که صفات درصد پوشش سبز و میزان ماده خشک هنگام شروع مرحله زایشی در شرایط عادی و صفات کارآیی انتقال کربوهیدارت ها و ارتفاع نهایی بوته در شرایط دارای تنش به علت داشتن اثرات مستقیم قابل توجه نسبت به سایر صفات ازاهمیت بیشتری به عنوان ابزار گزینشی برخوردار هستند. همچنین این تجزیه نشان داد که صفات برگزیده توسط تجزیه رگرسیون در شرایط عادی علاوه بر اثرات مستقیم به طور کلی از طریق افزایش وزن دانه و کاهش تعداد دانه در سنبله اصلی باعث افزایش عملکرد می شوند. در شرایط دارای تنش اثرات غیرمستقیم صفات مورد نظر بر روی عملکرد از طریق یکدیگر اعمال شد و روابط پیچیده ای بین این صفات وجود داشت. در مجموع، می توان اظهار داشت که در بین این ژنوتیپ ها برای انتخاب لاین های دارای پتانسیل عملکرد بالا و در عین حال دارای عملکرد مطلوب در شرایط دارای تنش باید از مجموع صفات منتخب در دو شرایط محیطی فوق الذکر استفاده کرد.