ارزیابی حساسیت چند رقم گندم در مرحلة ساقه رفتن به شتة روسی گندم

شته روسی گندم به عنوان آفتی بسیار مهم بر روی ارقام گندم و جو از ایران 1333 و نیز از استان آذربایجان شرقی 1370 گزارش گردیده است . این آفت مخصوصا در مزارع گندم شهرستانهای تبریز ، اهر و کلیبر در سطح وسیعی گسترش یافته است . در این تحقیق واکنش به شته روسی گندم در پنج رقم از ارقام اصلاح شده به نامهای سرداری ، سبلان ، الوند ، زرین و الموت که بیشترین سطح زیر کشت را در گندم کاریهای استان آذربایجان شرقی دارند ، در مرحله ساقه رفتن مورد ارزیابی قرار گرفت . میزان مقاومت ارقام فوق الذکر در مرحله پنجه زنی قبلا در آزمایشات جداگانه ای مورد ارزیابی قرار گرفته است . آزمایشات در شرایط گلخانه و تحت شرایط دمایی c 99%+-3/23 و رطوبت نسبی 45 تا 55% تحت رژیم نوری 14:10 انجام شد . آنتی بیوز احتمالی با بررسی درصد بقاء و زنده مانی پوره ها ، میانگین طول دوره نشو و نمای پوره ها ، قدرت باروری یا تعداد کل نتاج به ازای یک شته در 10 و 15 روز اول دوره تولید مثلی و در نتیجه با محاسبه نرخ افزایش ذاتی جمعیت ارزش rm تعیین شد . نتایج حاصل از تجزیه واریانس داده ها نشان داد که از نظر قدرت باروری شته ها و همچنین نرخ افزایش ذاتی جمعیت ، اختلاف معنی داری در سطح احتمال 5% بین ارقام وجود دارد . بیشترین و کمترین میانگین تعداد نتاج برای 10 و 15 روز اول دوره تولید مثلی به ترتیب در رقم الوند 57/6+ـ20/28 و 49/8+ـ05/43 و سرداری 73/7+ـ58/21 و 22/13+ـ11/35 مشاهده گردید . همچنین بالاترین میانگین نرخ افزایش ذاتی جمعیت 1%+ـ2485%و 1%+ـ2553% در رقم زرین و پایین ترین آن 3%+-2224/0و 3%+-2305/. در رقم سرداری دیده می شود . نتیجه بررسی ها و محاسبات مربوطه نشان داد که در مرحله ساقه رفتن از بین ارقام مورد مطالعه رقم زرین نسبت به شته روسی گندم حساس بوده و رقم سرداری در مقایسه با سایر ارقام مقاوم تر می باشد . ارقام الوند ، سبلان و الموت نیمه مقاوم بودند . آزمایشات دیگری بر مراحل بعدی فنولوژی گیاه و نقش احتمالی سایر ساز و کارهای مقاومت در حال انجام است .