مطالعه عملکرد و اجزای عملکرد چهار ژنوتیپ نخود در تراکم های مختلف بوته و دو روش کاشت تحت شرایط دیم الیگودرز در استان لرستان

نزدیک به 21 درصد سطح زیر کشت نخود (cicer arietinum) در کشور متعلق به استان لرستان می باشد. مساحت مذکور عمدتا در بهار زیر کشت نخود دیم قرارگرفته و اطلاع کاملی از تاثیر روش و تراکم های کاشت تولید دانه نخود تحت شرایط مذکور به ویژه نواحی سردسیرتر استان نظیر ازنا - الیگودرز وجود ندارد. به همین دلیل یک آزمایش مزرعه ای در شرایط دیم در بهار سال 1381 در شهرستان الیگودرز با چهار ژنوتیپ نخود شامل : هاشم ، جم 482ilc و توده محلی گریت، با استفاده از دو روش مختلف کاشت شامل: دستپاش و کاشت خطی، در چهار تراکم کاشت شامل 20، 28. 37 و 45 بذر در مترمربع صورت گرفت. آزمایش در قالب طرح کرت های یکبار خردشده و به صورت بلوک های کامل تصادفی در چهار تکرار انجام یافت. روش های کاشت در کرت های اصلی و سطوح مختلف تراکم کاشت و ژنوتیپ ها به صورت فاکتوریل درکرت های فرعی که در روش دستپاش دارای ابعاد 4×75/1 متر و در کاشت خطی شامل پنج ردیف به طول چهارمتر به فاصله 35/0متر از هم دور بودند قرار گرفتند. تراکم های مختلف کاشت در روش کاشت خطی از طریق تغییر فاصله بین بذور در روی ردیف ها منظم شدند. از میان چهار ژنوتیپ هاشم دیررس تر پابلندتر و دارای اجزای عملکرد عملکرد دانه و شاخص برداشت کمتری نسبت به سایر ژنوتیپ ها بود و گریت زودرس تر، دارای رشد گسترده تر، تعداد نیام در گیاه و وزن صد دانه بیشتر و در نتیجه عملکرد ماده خشک و دانه و شاخص برداشت بیشتری نسبت به سایر ژنوتیپ ها بود. همراه با افزایش تراکم هم اجزای عملکرد و هم عملکرد دانه تغییر چندانی پیدا نکردند ولی به دلیل افزایش غیر معنی دار عملکرد ماده خشک، متوسط شاخص برداشت ژنوتیپ ها از کاهش معنی داری برخوردار بود. میزان سبز شدن در روش دستپاش بین 50 تا 60 درصد روش کاشت خطی بود و از همین رو علیرغم بزرگتر بودن ( غیر معنی دار) اجزای عملکرد بوته در روش کاشت دستپاش عملکرد ماده خشک و دانه در روش کاشت خطی به طرز محسوس ولی غیر معنی دار از نظر آماری از روش کاشت دستپاش بیشتر بود. به طور کلی اگر چه عملکرد ماده خشک و دانه ژنوتیپ های مورد استفاده در این آزمایش در شرایط دیم الیگودرز چندان قابل توجه نبود ولی به نظر می رسد با کاشت به صورت خطی در عمق معین خاک و در تاریخ مناسب بتوان حتی در تراکم های پایین بوته نظیر 20 تا 28 بوته نخود در مترمربع در شرایط دیم الیگودرز به عملکرد دانه مطلوب تری دست یافت.