مقایسه پارامترهای تولید مثلی ویژه سنی در 10 جمعیت منطقه ای سفید بالک پنبه Bemisia tabaci ( . Genn ) ( Hom . : Aleyrodidae ) در ایران

سفید بالک پنبهbemisia tabaci(genn.) یکی از مهمترین آفات محصولات زراعی گلخانه ای و گیاهان زینتی است که خسارت اقتصادی آن را از طریق انتقال بیماریهای ویروسی، ترشح عسلک کاهش فتوسنتز و تغذیه مستقیم از شیره گیاهی است. در این بررسی برگهای پنبه آلوده به پوره ها و شفیره های سفید بالک پنبه با کشتزارهای پنبه استانهای فارس( داراب) قم(قم) مرکزی(ساوه) گلستان ( گنبد، گرگان) تهران ( ورامین محوطه دانشکده کشاورزی دانشگاه تربیت مدرس) سمنان( گرمسار) کرمان ( ارزوبیه) خوزستان ( شوشتر) جمع آوری و برای انجام آزمایشهای گوناگون به آزمایشگاه منتقل گردید. حشرات کامل هریک از جمعیت های جمع آوری شده پس از خارج شدن از پوسته شفیرگی روی گلدانهای حاوی بوته پنبه که از قبل کاشته شده و به مرحله گلدهی رسیده بودند رها شدند. این گلدانهادر داخل قفسهایی به ابعاد 70×40×50 سانتی متر گذاشته شدند. پیرامون قفسها با پارچه توری از جنس حریر پوشانده شد. این قفسها در اتاقک رشد نگهداری شدند. آزمایش ها در سال 1380 در اتاقک رشد با شرایط دمایی 2+-24 درجه سانتی گراد، رطوبت نسبی 3+-55 درصد و دوره نوری 16 ساعت روشنایی و 8 ساعت تاریکی روی پنبه رقم ورامین 76 انجام شد. پارامترهای تولیدمثل ویژه سنی به عنوان یکی از جنبه های دموگرافی برای 40 سفیدبالک ماده جفت گیری کرده از هر جمعیت در داخل قفسهای برگی محاسبه شد. نتایج نشان داد که برای جمعیت های جمع آوری شده از داراب، قم، ساوه، گنبد، گرگان، گرمسار، ورامین ، دانشکده دانشگاه تربیت مدرس و ارزوئییه و شوشتر نرخ خاللص باروری به ترتیب 11/27، 7/21، 6/25، 7/17، 8/15، 5/34، 3/23، 7/39، 4/23، 4/42 و نرخ خالص بارآوری به ترتیب 6/18، 6/15، 8/17، 6/12، 4/11، 8/23، 2/14، 8/28، 4/13، 9/21 بودند. سایر پارامترهای تولیدمثلی از جمله نرخ ناخالص تفریخ نرخ ناخالص باروری نرخ ناخالص بارآوری میانگین سن باروری و بارآوری ناخالص میانگین سن باروری و بارآوری خالص میانگین سن تفریخ تعداد تخم گذاشته شده توسط هر ماده در روز و نرخ تولید مثلی روزانه محاسبه گردید. نتایج این تحقیق نشان داد که بین پارامترهای تولید مثلی در جمعیت های مختلف تفاوت معنی دار وجود داشته و در کشتزارهای پنبه کشور بیوتیپ های گوناگونی وجود دارد.