بررسی ارتباط صفات موثر بر عملکرد دانه گندم با استفاده از تجزیه به عاملها در شرایط دیم

به منظور مطالعه برخی از صفات بویژه صفات موثر بر روی عملکرد دانه و تعیین ارتباط آنها جهت استفاده در برنامه های به نژادی گندم دیم، تعداد 652 نمونه از گندمهای بومی انتخابی از مواد ژنتیکی بانک ژن در سال زراعی 77-1376 بصورت مشاهده ای در ایستگاه تحقیقات کشاورزی دیم مراغه مورد ارزیابی قرار گرفتند. در این تحقیق ویژگیهای مرفولوژیک و فنولوژیک بر اساس 16 صفت و شاخص مهم شامل عملکرد دانه، وزن هزار دانه، ارتفاع بوته، خسارت سرما و ... بررسی شدند. نتایج حاصل از تجزیه داده ها نشان داد که از نظر کلیه ویژگیها و اخص های اندازه گیری شده بویژه عملکرد دانه تنوع قابل توجهی بین گندم های بررسی شده وجود دارد. ازآنجاییکه ضرایب همبستگی اطلاعات کاملی از ارتباط بین صفات مختلف را ارائه نمی کند و با توجه به مزایای متعدد تجزیه های آماری چند متغیره برای درک عمیق ساختار داده ها، از تجزیه به عاملها استفاده گردید. با انجام تجزیه به عاملها بر اساس استخراج ریشه های راکد از طریق تجزیه به مولفه های اصلی 5 عامل بدست آمد که این عوامل در کل 57/67 درصد تغییرات داده ها را در بر می گیرند. نتایج حاصل از بررسی ضرایب عاملی، نشانگر اهمیت صفات زودرسی، طول دوره پر شدن دانه، ارتفاع بوته، وزن هزاردانه و مقاومت به سرما در گزینش ژنوتیپ های مطلوب برای شرایط دیم منطقه می باشد. در این بررسی تعداد 44 شماره خیلی زودرس، 46 شماره دارای وزن هزار دانه بسیار زیاد، تعداد 208 و 93 ژنوتیپ به ترتیب دارای ارتفاع بوته وطول سنبله بیشتر از شاهد سرداری گروه بندی شدند.