دوگانه عاملیت انسان و فناوری و پیامدهای آن در تربیت اخلاقی

در این مقاله با هدف مشخص‌کردن میزان تاثیرگذاری عاملیت انسان و فناوری و سهم هر یک در مشارکت و مسئول بودن پیرامون پیامدهای اخلاقی تصمیمات و توزیع مسئولیت بین انسان و فناوری (چیستی و امکان‌پذیری) آن، این مسئله مورد واکاوی قرار گرفته است. روش تحقیق از نوع تحلیل مفهومی (تفسیر مفهوم) می‌باشد. ابزار تحقیق فرم فیش‌برداری و نوع تحقیق هم کیفی است. نتایج نشان می‌دهد که دو مولفه اصلی اخلاقی بودن یک عمل یعنی نیت‌مندی (قصدمندی) و آزادی و اختیار که مقوم عملی اخلاقی است از نظر فربیک می‌تواند بین انسان و فناوری تقسیم گردد و ازاین‌رو پرداختن به مبانی فناورانه تربیت و استفاده مسئولانه از فناوری در کانون این بحث قرار می‌گیرد و در چارچوب دیدگاه «پساپدیدار شناختی» «فربیک »، مصنوعات و فناوری‌ها میان انسان و جهان واسطه می‌شوند و تقریباً تمام کارهای انسان از طریق اشیاء و فناوری‌ها صورت می‌گیرد. در مبحث بازاندیشی در چیستی و چگونگی تربیت اخلاقی، این نکته مطرح می‌گردد که چه بخشی از تربیت اخلاقی را می‌توان به فناوری واگذار کرد و آیا اصولاً این واگذاری منطقی و امکان‌پذیر است یا خیر؟ در پایان نتیجه‌گیری می‌شود که عاملیت توزیع شده موردنظر فربیک برای فناوری و واسطه بودن و تعامل فناوری با تصمیمات اخلاقی، از انسان سلب مسئولیت نمی‌کند و به‌تبع توزیع عاملیت، مسئولیت اخلاقی علی‌رغم تاکید فربیک، عاملیت انسان را نمی‌تواند مورد غفلت قرار دهد و همچنان در تربیت اخلاقی عاملیت انسان، مشهود است.