اهداف و ابزارهای سیاستی توسعه هوش مصنوعی: بررسی تجارب کشورهای منتخب

هوش مصنوعی یکی از فناوری‌های نوظهوری است که در سال‌های اخیر جهان را دچار تغییرات شگرفی کرده و به نظر می‌رسد دامنه ایجاد تغییرات به وسیله هوش مصنوعی در آینده نیز بسیار گسترده‌تر و وسیع‌تر از امروز باشد. تاثیرات هوش مصنوعی بر ارائه محصولات و خدمات مختلف عمومی و خصوصی و در نتیجه تاثیر آن بر توسعه اقتصادی کشورهای مختلف باعث شده است که کشورهای مختلف از جمله ایالات متحده، چین، انگلستان و ... بودجه‌های هنگفتی را برای تحقیق و توسعه در حوزه هوش مصنوعی و زیرمجموعه‌های آن اختصاص دهند.با افزایش کاربردهای هوش مصنوعی در سال‌های اخیر، سیاستمداران در جای جای جهان، با توجه به اهمیت روزافزون این فناوری، برای بهبود هرچه بیشتر شرایط استفاده از این فناوری نوظهور و همچنین مقابله با چالش‌ها و خطرات احتمالی آن، نسبت به تدوین برنامه‌های سیاستی مختلفی اقدام کرده‌اند.پژوهش حاضر با بهره‌گیری از رویکرد کیفی و با استفاده از روش تحلیل مضمون، مضمون‌های کلیدی اسناد و برنامه‌های سیاستی هوش مصنوعی 6 کشور (ایالات متحده، چین، انگلستان، روسیه، هند و امارات) را استخراج نموده است. بررسی 157 مضمون پایه، 49 مضمون سازمان‌دهنده و 12 مضمون فراگیر استخراج شده از اسناد و برنامه‌های سیاستی هوش مصنوعی کشورهای مختلف نشان داد که 5 هدف سیاستی و 7 ابزار سیاستی مهم‌ترین مواردی بوده‌اند که در اسناد مورد بررسی، تاکید و توجه ویژه‌ای به آن‌ها معطوف شده است. اهداف سیاستی استخراج شده عبارتنداز : 1) دستیابی به مزیت رقابتی و رشد اقتصادی 2) ارتقای سرمایه انسانی و دانشی متخصص 3) افزایش رفاه اجتماعی و بهبود خدمات عمومی 4) ارتقای ظرفیت‌های علمی و پژوهشی 5) بهبود زیرساخت‌های فنی و داده‌ای. همچنین ابزارهای سیاستی که در خلال پژوهش مشخص شدند نیز به این شرح بودند: 1) تامین مالی تحقیق و توسعه 2) مقررات‌گذاری، تنظیم‌گری و تدوین استانداردها 3) فرهنگ‌سازی، آموزش و مهات‌آموزی 4) خدمات مشاوره‌ای و شتابدهی 5) شبکه‌سازی، حمایت از همکاری و توسعه اکوسیستم 6) خرید دولتی 7) تحریک تقاضای بازار. آن طور که از نتایج این پژوهش مشخص است، اهداف سیاستی استخراج شده تمامی بازیگران و نهادهای مختلف جامعه را در بر می‌گیرد و ابزارهای سیاستی نیز تلاش دارند تا هر دو طرف عرضه و تقاضا را در بخش هوش مصنوعی تقویت و حمایت کنند.