کارکردهای قضازدایی متاثر از آموزه‌های جرم‌شناسی در پویاسازی نظام عدالت کیفری با محوریت قانون کاهش مجازات حبس تعزیری مصوب 1399

زمینه و هدف: با تصویب قانون کاهش مجازات حبس تعزیری، نحوه کیفرگزینی و جنس کیفر در نظام جزائی با تغییراتی همراه بود و مقنن در راستای فرآیند قضازدایی با پیش‌بینی و اعمال تغییر در مقررات و مصادیق تبدیل و تخفیف مجازات و همچنین، تغییر در دامنه جرائم قابل‌گذشت و مقررات مربوط به تعدد و تکرار، ماحصل این قانون را در کاهش تعزیر جستجو نموده است؛ با این وصف، هدف اساسی این نوشتار این است که مشخص نماید مقنن از چه ابزاری و به چه صورتی در راستای قضازدایی در پویاسازی نظام عدالت کیفری با محوریت قانون کاهش مجازات حبس تعزیری مصوب 1399 اقدام کرده است.روش: روش پژوهش از نظر هدف، کاربردی بوده و بر اساس ماهیت، توصیفی- تحلیلی است.یافته‎ها: مقنن با توجه به آموزه های جرم‌شناسی در پویاسازی نظام عدالت کیفری با ابزار کیفرزدایی و جرم‌زدایی تقنینی، به عنوان یکی از بازوهای قضازدایی، گام‌های مثبتی چون گسترش دامنه جرائم قابل‌گذشت و جرائم قابل‌تعلیق و تعقیب و نیز تغییر در مقررات مربوط به تعدد و تکرار را پیش‌بینی نموده که این تغییرات به‌طور مستقیم در افزایش کارکرد سازوکارهای قضازدایانه نیز موثر بوده است؛ با این ‌وجود، از نکات منفی کیفر زدایی تقنینی می‌توان به کاهش بی‌تناسب درجات کیفر، بدون توجه به نوع و سیاهه جرائم در ایران اشاره نمود که نتیجه عکس بر قضازدایی دارد.نتایج: قانون کاهش مجازات حبس تعزیری با تکیه ‌بر این نهادهای ارفاقی، اقدام به کاهش مجازات‌های تعزیری نمود؛ اقدامی که در نگاه اول موثرترین راه در کاهش مجازات حبس تعزیری و زندان‌زدایی به نظر می‌رسد، اما به دلیل کاهش بی‌ضابطه درجات کیفر، موجب از بین رفتن ارزش ضمانت اجراهای کیفری بدون توجه به بسترهای جرائم در جامعه شده است و همچنین، رویکرد کیفرزدایی و جرم‌زدایی تقنینی سبب شده تا نظام قضایی بیش از آنکه به کیفرزدایی قضایی تمرکز کند، همه توجه خود را به درجات کیفر و صلاحیت مرجع قضایی معطوف کند و اثر قضازدایی که همان رفع خصومت در خارج‌ از مسیر رسمی و کاهش پرونده خواهد بود، عملاً مغفول مانده است.

the functions of decriminalization influenced by criminology doctrines in the dynamism of the criminal justice system with the focus on the law on reducing the punishment of penal servitude approved in 2019

field and aims: with the passing of the law on reducing the punishment of imprisonment, the method of punishment and the type of punishment in the penal system were accompanied by changes, and in line with the process of decriminalization, the legislators predicted and implemented changes in the regulations and examples of conversion and mitigation of punishment, as well as changes in the scope of punishable crimes. and the regulations related to the multiplicity and repetition, the result of this law has been sought in reducing the punishment, with this description, the main purpose of this article is to specify what means and in what way the legislator used in order to decriminalize in the dynamism of the criminal justice system based on the law the punishment of penal servitude approved in 2019 has been reduced.method: the research method is practical in terms of purpose and is based on descriptive-analytical nature.findings: according to the teachings of criminology in dynamizing the criminal justice system with the tools of decriminalization and legislative decriminalization, as one of the arms of decriminalization, positive steps such as expanding the range of crimes that can be dismissed and crimes that can be suspended and prosecuted, as well as changes in the regulations regarding the frequency and repetition, he predicted that these changes were directly effective in increasing the functioning of judicial mechanisms; nevertheless, among the negative points of legislative decriminalization, we can point out the disproportionate reduction of punishment degrees, regardless of the type and list of crimes in iran, which has the opposite result of decriminalization.conclusions: the law on reducing ta’ziri imprisonment penalties reduced ta’ziri punishments by relying on these fraternal institutions; a measure that at first glance seems to be the most effective way to reduce the punishment of imprisonment and deprisonment, but due to the irregular reduction of punishment degrees, it has caused the loss of the value of the guarantee of criminal executions regardless of the bases of crimes in the society, as well as the approach of decriminalization and decriminalization. legislation has caused the judicial system to pay more attention to the degree of punishment and jurisdiction of the judicial authority than to focus on judicial decriminalization, and the effect of decriminalization, which will be the removal of hostility outside the official path and the reduction of cases, has been practically neglected.