اقتران شدید و واقعیت‌های اجتماعی: دیدگاهی معتدل در هستی‌شناسی اجتماعی

هستی‌شناسی اجتماعی از حوزه‌های پیش‌رونده و مورد توجه فلسفۀ علم اجتماعی معاصر است. مسئله اصلی در این حوزه، نحوۀ تحقق واقعیت‌های اجتماعی است. به‌طورکلی دو دیدگاه در این زمینه وجود دارد: کل‌گرایی هستی‌شناختی و فردگرایی هستی‌شناختی. کل‌گرایان قائل به تقلیل‌نیافتن واقعیت‌های اجتماعی به مجموعۀ افراد و روابط میان آن‌ها هستند و فردگرایان واقعیت‌های اجتماعی را قابل تقلیل به مجموعۀ افراد می‌دانند. در سنت فکری اسلامی نیز این مسئله، به‌خصوص پس از علامه طباطبایی، مورد توجه قرار گرفته است. کل‌گرایان برای دفاع از ادعای خود دو دسته استدلال ارائه کرده‌اند: استدلال‌های فلسفی و استدلال‌های تجربی. در این مقاله، با تکیه بر شیوۀ استدلال‌آوری گذر به بهترین تبیین، ابتدا استدلال‌های فلسفی کل‌گرایان نقد و بررسی و سپس دیدگاهی معتدل و ایجابی ارائه می‌شود. براساس این دیدگاه، کُلّ غیرقابل تقلیلی به نام جامعه یا فرهنگ وجود ندارد، اما در عین حال واقعیت‌های اجتماعی خصلت الزام‌آوری، ثبات و تقرر خود را دارند. این دیدگاه مبتنی بر پاره‌ای از دستاوردهای علم اصول فقه، به‌خصوص آرای میرزای نائینی و  شهید محمد باقر صدر است. دیدگاه معتدل ارائه‌شده،  لوازم گوناگونی در حوزۀ روش شناخت اجتماعی دارد و به توسعۀ روشی به نام ژرف‌کاوی منجر شده است. روش استدلال بر مدعای اصلی مقاله گذر به بهترین تبیین است.

strong coupling and social realities: a moderate view in social ontology

abstractsocial ontology is a leading and increasingly developing field in the philosophy of social sciences. here, the central problem is the social reality’s mode of existence. there are two main views on the subject: holism and individualism. the holists hold that the social realities could not be reduced to or supervened upon individuals and their relations. on the contrary and as expected, the individualists take the opposite position. in the islamic intellectual tradition, the problem also has been debated, especially after allamah tabatabaei. here, two sorts of arguments are advanced in defence of holism: philosophical arguments and empirical ones. in this paper, employing the method of ibe (inference to the best explanation), first i have had a critical look at the holistic views within the islamic intellectual tradition, and then a new moderate account is proposed. this view suggests that there is no irreducible whole over and above individuals. this said social realities maintain characteristics such as coercion, resistance and persistence. this new suggestion is indebted to the muslim philosophy of language as presented in principles of jurisprudence, especially mirza naeini and sadr’s views. what is presented here as a theory of social ontology has implications of overriding importance for the methodology of social sciences and led to the development of a new method called deep analysis.