بررسی انتقادی هم‌پیوندی طبیعت گرایی و علم

طبیعت‌گرایی در جهت‌دهی به علم مدرن و نقش‌آفرینی در مسائلی مانند تعیین روش، گستره و کارکرد علم، همچنین تبیین و ضابطه‌گذاری در رابطۀ علم و دین و اخلاق تاثیر فراوانی داشته است. همچنین برخی از اشکال آن از این حد فراتر رفته و مانند یگانه مرجع آنچه وجود دارد و نیست و اینکه کدامین سخن را می‌توان معرفت دانست یا باید از جرگۀ معرفت خارج انگاشت، تلقی شده است. این مسئله ضرورت‌بخش کاوش در آن برای فیلسوفان علم و هم مسائل الهیاتی و فیلسوفان دین و اخلاق بوده و به‌طور ویژه داعیه‌داران تحول علم در هماهنگی با تعالیم دینی را به تحقیق و تعمیق دقیق و جدی فرامی‌خواند؛ از این‌رو مقالۀ حاضر طبیعت‌گرایی هستی‌شناختی و روش‌شناختی قوی و ضعیف و نسبت آن با علم را بررسی و به روش عقلی تحلیلی سنجیده است. نتیجه اینکه طبیعت‌گرایی هستی‌شناختی و روش‌شناختی قوی، ضمن اشکالات مختلف و نارسایی‌های تبیینی، انسجام منطقی و بنیاد معرفتی استواری در علم و فلسفه ندارند و پیش‌فرض ‌انگاری آن برای دانش سزا نیست. طبیعت‌گرایی روش‌شناختی ضعیف هم نه می‌تواند کارکرد مثبتی در پویایی و تکامل دانش داشته باشد و نه انضباط علمی بدان وابسته است؛ ضمن آنکه با خلا منطق مدون در تقسیم کار معرفتی و حل تعارضات مواجه است.

critical study of correlation between naturalism and science

naturalism has a noble rule in the modern science, specially in determining the methods, realms, and functions of it. likewise it has specified the regulations and limits of relation between religion, ethics and science. moreover naturalism is somehow found as the unique reference of what is to be or not, and what can be called knowledge or not. such a position necessitates to research it deeply by philosophers of science, religion, ethics, theologians and specially those who pretend to make reform in science, based on the religious doctrine.  the present issue is, therefore, to study the ontological and methodological naturalism and their relation with science with rational analytical method. the result is that ontological and strong methodological naturalism are not rational and coherent claims, nor are they protected by science and philosophy, and never can be the necessary presupposition of science. likewise, the weak methodological naturalism is unable to fulfill a useful function in development of science, nor is it a necessary disciplinarian of science. besides, it is affected by lacking the logic of division of scientific and non scientific works; as like as lack of the logic of dissolving probable contradictions between them.