نظریۀ هنجاری؛ نظریه‌ای برای دوران گذار

از پرسش‌های کلیدی عصر حاضر این است که چگونه باید در فضای دینی با محصولات علم مدرن مواجه شویم. برای پاسخ به پرسش فوق رویکردهایی در میان اندیشمندان مسلمان مطرح است؛ از پذیرش بی‌چون و چرای این محصولات به‌عنوان دستاوردهای تلاش بشر تا انکار تام این دستاوردها به‌منزلۀ دو نگاه کاملاً متقابل و درنهایت نظریه‌های میانی مانند تفکیک بین علوم انسانی و طبیعی و تلاش برای دینی‌کردن علوم انسانی به‌دلیل مبانی الحادی آن و استفاده از محصولات علوم طبیعی به‌عنوان دستاوردهای مفید تجربۀ بشری. در این میان براساس نظریۀ هنجاری، ضمن استفاده از دستاوردهای علوم تجربی به‌عنوان پیشرفت‌های علمی، لازم است هنجارهای دینی به‌منزلۀ اخلاق علمی و پیوست فرهنگی به آن‌ها ضمیمه شود تا از آسیب آن‌ها بکاهد. در این مقاله ضمن تبیین، بررسی و نقد دیدگاه‌های فوق، نقاط قوت و ضعف نظریۀ هنجاری بررسی شده و این نظریه به‌منزلۀ نظریه‌ای کاربردی تنها برای دوران گذر از مدرنیته تا رسیدن به تمدن دینی مطرح شده است.

normative theory; a theory for the transition period

one of the key questions of the present age is how we should deal with the products of modern science in a religious atmosphere. to answer the above question, there are approaches among muslim thinkers; from the absolute acceptance of these products as the achievements of human endeavor to the complete denial of these achievements as two completely reciprocal views and finally intermediate theories such as the separation between the humanities and natural sciences and the attempt to religiousize the humanities because of its atheistic principles; using natural science products as useful achievements of human experience.in the meantime, according to normative theory, while using the achievements of experimental sciences as scientific advances, it is necessary to attach religious norms to them, as scientific ethics and cultural attachment, in order to reduce their harm. in this article, while explaining, reviewing and criticizing the above views, the strengths and weaknesses of normative theory have been studied and this theory has been proposed as a practical theory only for the period of transition from modernity to the arrival of religious civilization.