بازتاملی در منابع و روش هدف‌گذاری در تربیت اسلامی

مقصود از هدف‌گذاری  تربیتی، تعیین اهداف تربیت در سطوح مختلف، به‌منظور جهت‌دادن به اقدامات تربیتی است. با وجود اینکه در هر هدف‌گذاری  اتقان اهداف به‌دست‌آمده به اطمینان از چگونگی هدف‌گذاری  وابسته است، از میان پژوهش‌هایی که تاکنون به ارائۀ  نظام‌مند اهداف تربیتی همت گمارده‌اند، کمتر موردی را می‌توان یافت که به‌صراحت و به‌طور مستقل به بحث دربارۀ  چگونگی هدف‌گذاری  پرداخته باشد. درواقع در این پژوهش‌ها به تفصیل روشن نیست منابع هدف‌گذاری  کدام‌اند و در به دست دادن اهداف چه جایگاهی دارند؟ همچنین  مشخص نیست این منابع با چه روشی استخراج شده و سپس در سطوح مختلف اهداف (غایی، میانی و عملیاتی) چینش یافته‌اند؟ در راستای این خلا، هدف پژوهش حاضر بررسی منابع و روش هدف‌گذاری  در تربیت اسلامی و پاسخ به دو پرسش پیش‌گفته است. روش پژوهش تحلیلی - اجتهادی است. نتایج این پژوهش نشان می‌دهد در دیدگاه اسلامی، «وحی» یگانه منبع برای دستیابی به اهداف تربیتی است، که متکی بر آن می‌توان به سطوح مختلف اهداف دست یافت. همچنین فرایند دستیابی به اهداف دربارۀ  منبع وحی، به دو مرحلۀ  کلی «کشف» و «چینش» تقسیم می‌شود. برای کشف اهداف، شناسایی قالب‌ها و اسلوب‌های بیان هدف ضرورت دارد. همچنین برای چینش اهداف، با معیار قراردادن ویژگی‌های مراتب مختلف هدفی، طبقه‌بندی اهداف ممکن شده و سپس با تحلیل اهداف بالادست، نسبت اهداف هر طبقه با یکدیگر روشن می‌‌شود.

a review of the sources and method of goal-setting in islamic education

the purpose of goal setting in education is to set the educational goals at different levels in order to direct educational actions. although achieving goals in the process of goalsetting is highly dependent on the certainty of how the goals are set, among the researches that have so far devoted themselves to the systematic presentation of educational goals, few cases can be found that explicitly and independently discuss about how to set goals. in fact, in these researches, it is not clear in detail what the sources of goalsettings are and what role they have in achieving the goals! also, it is not clear how these sources were managed and then arranged at different levels of goals (ultimate, intermediate and operational)! regarding this gap, the purpose of the current research is to investigate the sources and method of goalsetting in islamic education and to answer the aforementioned two questions. this selfstudy research method is analytical. the results of this selfstudy research show that in the islamic perspective, revelation is the only source for achieving educational goals, which can be used to achieve different levels of goals. also, the process of achieving goals about the source of revelation is divided into two general stages: exploration and arrangement. to explore goals, it is necessary to identify formats and styles of goal expression. also, for arranging the goals, it is possible to classify the goals by considering the characteristics of different levels of goals, and then by analyzing the supreme goals, the connection of the goals of each level with other levels is clarified.