ساخت و هنجاریابی پرسشنامۀ مادر شایسته براساس منابع اسلامی

پژوهش حاضر با هدف ساخت و هنجاریابی پرسشنامۀ مادر شایسته براساس منابع اسلامی انجام شده است. برای دستیابی به هدف پژوهش آیات و روایات مرتبط بررسی شد. همچنین مولفه‌ها و زیرمولفه‌های شایستگی مادر استخراج و بعد از اعتباریابی محتوایی، به روش استنباط دینیروان‌شناختی تجزیه و تحلیل شدند. جامعۀ آماری بخش کیفی آیات و روایات و جامعۀ آماری بخش کمی، مادران دردسترس استان تهران و قم بودند. بعد از تایید روایی محتوایی مولفه‌ها و زیرمولفه‌ها، پرسشنامۀ اولیه آماده و بعد از تایید روایی محتوایی گویه‌ها، روی نمونه‌هایی با حجم 55، 79 و 539 نفر برای ارزیابی روایی صوری، پایایی و روایی سازه اجرا شد. براساس یافته‌های پژوهش، مادر باید در بعد زیستیروانی، شناختی، عاطفی و رفتاری ویژگی‌ها و مولفه‌هایی داشته باشد. همچنین هرکدام از این مولفه‌ها دارای زیرمولفه‌هایی هستند: زیرمولفه‌های زیستیروانی: سلامت جسمی و سلامت روانی، زیرمولفه‌های شناختی: آمادگی شناختی برای مادرشدن و پذیرش نقش مادری، زیرمولفه‌های عاطفی: پذیرش قلبی فرزند، دلسوزی به فرزند و صبوری، زیرمولفه‌های رفتاری: محبت‌کردن به فرزند و حضور فعال در کنار او، مداراکردن با فرزند، پاسخ‌گوبودن، تربیت صحیح فرزند، راست‌گویی، هماهنگی با همسر و عدالت در نقش مادری. همچنین پایایی پرسشنامه با روش آلفای کرونباخ برای کل پرسشنامه 0.95 بود و نتایج تحلیل عاملی نشان داد پرسشنامه از روایی سازۀ مطلوبی برخوردار است. ارزیابی پرسشنامه با پایایی و روایی مطلوب نیز نشان داد که این ابزار دارای عوامل زیربنایی برای سنجش ویژگی‌های مادر شایسته است و می‌توان از آن در سنجش ویژگی‌های مادر شایسته استفاده کرد.

construction and standardization of competent mother questionnaire based on islamic sources

this study aims to extract and determine the characteristics of a competent mother and construct a questionnaire based on islamic resources. for this purpose, related verses and hadiths were examined and the components and subcomponents of maternal competence were extracted and after content validation, were analyzed by the method of religiouspsychological inference. the statistical population of the qualitative section of the research included the quran verses and valid narrations, and the statistical population of the quantitative of the research included mothers in tehran and qom provinces who were selected by the convenience sampling. after confirming the content validity of the components and subcomponents, a preliminary questionnaire was prepared and after confirming the content validity of the items, it was performed on samples with a volume of 55, 79, 539 people to evaluate face validity, reliability and construct validity. findings showed: a) the mother should have characteristics and components in the biologicalpsychological, cognitive, emotional and behavioral dimensions; b) each of these components has subcomponents. the biopsychological subcomponents are: physical health and mental health; cognitive subcomponents are: cognitive readiness for being a mother and accepting the role of a mother; the emotional subcomponents are: heartfelt acceptance of a child, being companionate to the child, and being patient and tolerant; behavioral subcomponents are: being compassionate to the child, being actively present beside the child, tolerating the child, being accountable, raising the child properly, being honest and fulfilling promises, having a coordination with the spouse in raising a child, and having justice as a mother. c) the reliability of the questionnaire was found 95% by cronbach’s alpha method; d) the results of factor analysis showed that the questionnaire is of good construct validity; e) as the questionnaire was found to be of good validity and reliability, it was indicated that this instrument is of fundamental components to be used for assessing the characteristics of a competent mother, and it can be used to assess the characteristics of a competent mother.