تحلیل روش‌‌های تربیت اخلاقی براساس مراحل صدور کنش اختیاری؛ از منظر ملاصدرا شیرازی

بحث از اخلاق و نهادینه‌کردن آن در جامعه همواره از دغدغه‌های اندیشمندان در حوزۀ اخلاق و تربیت بوده است؛ ازاین‌رو، تحتِ گرایشی جدید با عنوان تربیت اخلاقی، در مقام پاسخ به این دغدغه برآمدند. سوال اصلی در پژوهش حاضر این است که از نگاه ملاصدرا، به‌عنوان یکی از فیلسوفان اسلامی برجسته، چه روش‌‌هایی در تربیت اخلاقی جاری می‌‌شود. این پرسش‌ را می‌توان به گونه‌های مختلفی پاسخ داد، اما در این مقاله، براساس «مراحل صدور کنش‌های اختیاری»، به این پرسش پاسخ داده می‌‌شود. البته ملاصدرا تعابیر مختلفی در مراحل صدور فعل انسان دارد ولی آنچه مشهور است، تبیینی شش‌مرحله‌‌ای است که طبق آن مراحل صدور فعل عبارت‌اند از: «تصور فعل»، «تصدیق به فایده»، «شوق»، «شوق موکد»، «اراده» و درنهایت «قوۀ محرکه». این تحقیق با روشی تحلیلی سعی دارد با توجه به عبارات ملاصدرا، روش‌‌های تربیت اخلاقی را ذیل هرکدام از مراحل صدور فعل بیان کند و در پایان هم به تحلیل و بررسی نگاه صدرا و بیان نقاط قوت و ضعف آن بپردازد.

Analysis of Moral Education Methods Based on the Stages of Issuing Voluntary Action; from the Perspective of Mulla Sadra Shirazi

The discussion of ethics and its internalization in society has always been the concern of thinkers in the field of ethics and education, and therefore, under a new trend called moral education, they were in a position to respond to this concern. The main question in the present study is that from the point of view of Mulla Sadra as one of the prominent Islamic philosophers, what methods are used in moral education. This question can be answered in different ways, but this article answers this question based on the steps of issuing voluntary actions. Of course, Mulla Sadra has different interpretations in the stages of issuing human action, but what is known is an explanation of the six stages according to which the stages of issuing a action are idea of action, affirmation of benefit, enthusiasm, emphatic enthusiasm, will and finally mover faculty. This research has tried to express the methods of moral education under each of the stages of issuing the action with an analytical method according to Mulla Sadra’s expressions, and in the end, it has analyzed and examined Sadra’s view and expressed its strengths and weaknesses.