تبیین ماهیت بانکداری غربی، بانکداری بدون ربا، بانکداری اسلامی

 با وجود شبهه ربوی دانستن نظام بانکی ایران در نزد برخی از مراجع عظام و مردم و آثار منفی خلق پول بانکی، هنوز عده‌ای بر این عقیده‌اند که بانکداری کنونی ایران نه تنها بدون ربا بلکه اسلامی است و خلق پول اعتباری بانکی حق مسلم بانک است. برای رد این عقیده در ابتدا ماهیت اصلی بانکداری غربی را تببین کردیم و نشان دادیم دو ویژگی اصلی بانکداری غربی یکی انواع قراردادهای بدهی با نرخ بهره‌های ثابت و با تضمین اصل سرمایه (قرض ربوی) و دیگری خلق پول اعتباری است. قانون پولی و بانکی سال 62 و اصلاحات پیشنهادی اخیر تنها به ویژگی ربوی بانک‌ها و بدون‌ربا کردن آن در قالب عقود مشروع و متنوع کردن آن‌ها برای تامین اغراض سپرده‌گذار و متقاضی تسهیلات در بخش تجهیز و تخصیص منابع پرداخته‌اند و خلق پول اعتباری بانک‌ها مغفول و یا حق مسلم آن‌ها فرض شده است. این درحالی است که آن ویژگی که بانک را بانک می‌کند همین خلق پول اعتباری است نه آن قرض ربوی. افزون بر مسئلۀ خلق پول اعتباری پرسشی مطرح است مبنی براینکه آیا بانکداری کنونی و اصلاحات اخیر، که ادعا می‌شود نه‌تنها بدون‌ربا بلکه اسلامی است، تا چه اندازه واقعیت دارد؟ پژوهش حاضر بنیادی بوده و با روش تحلیل محتوا و مطالعه کتابخانه‌ای نشان داده است که به‌خاطر حضور ربا و شبهۀ ربا از مسیرهای مختلف در بانکداری کنونی ایران، قانون بانکداری بدون‌ربای سال 62 و اصلاحات پیشنهادی اخیر در گام اول حرکت به‌سوی بانکداری اسلامی یعنی بازداشتن مردم از ارتکاب ربای آشکار است. اما با همۀ تلاش‌های انجام‌شده هنوز نتوانستیم گام لازم دوم را که بدون‌ربا کردن نظام بانکی است تکمیل کنیم و تا ورود به گام سوم، یعنی بانکداری اسلامی، راهی طولانی درپیش داریم. بانکداری اسلامی شاخصه‌هایی دارد که هر ترتیب قانونگذاری و نهادسازی باید از پس احراز و تامین آن شاخصه‌ها برآید.

Explanation of the Nature of Western Banking, Usury-Free Banking, Islamic Banking

Despite the fact that some religious leaders and people consider the Iranian banking system as usury and the negative effects of the creation of bank money, some still insist that the current banking in Iran is not only interestfree but also Islamic.  And creating bank credit money is the inalienable right of the bank. To refute this idea, we first explain the main nature of Western banking and show the two main features of Western banking. The first feature is the types of debt contracts with fixed interest rates and guaranteed principal (usury loan) and the second feature is the creation of credit money. The Monetary and Banking Law of 1362 and the recent proposed amendments have only paid attention to the nature of usury in banks and have done so in the form of denigrating banking by introducing legitimate contracts and diversifying them to provide depositor and applicant facilities in the field of equipping and allocating resources. In these reforms, the creation of banks’ credit money has been neglected or this creation of money has been assumed as their inalienable right. While the feature that makes a bank a bank is the creation of credit money, not that usurious loan. In addition to the issue of credit money creation, the question arises as to how true the current banking and recent reforms, which are claimed to be not only amorphous but also Islamic, are. The present study is fundamental and with the method of content analysis and descriptive and library study showed that due to the presence of usury and usury in various ways in the current banking of Iran, the law of interestfree banking in 1362 and the recent proposed amendments in the first step towards Islamic banking. People are obviously committing usury. Despite all the efforts made, we have not yet been able to complete the second necessary step, which is to demoralize the banking system, and we have a long way to go before entering the third step, namely Islamic banking. Islamic banking has characteristics that any legislative and institutional arrangement must achieve and provide those characteristics.