تبیین مفهوم و مولفه‌های شهروندی در فلسفه سیاسی ارسطو و فارابی

 سازمان‌دهی حقوق و تعهدات متقابل فرد و جامعه از بسترهای فکری فیلسوفان سیاسی بوده است. یکی از منظم‌ترین مباحث فلسفی درباره شهروندی در فلسفه سیاسی کلاسیک، مربوط به ارسطوست. ارسطو در کانون مباحث شهروندی، مولفه اعتدال را قرار می‌دهد. او حقوق و تعهدات متقابل فرد و جامعه را بر اساس اصل اعتدال صورت‌بندی می‌کند. پیوند کمال و فضیلت با مولفه اعتدال، از ویژگی‌های بنیادین شهروندی در نظام فلسفی ارسطوست. فارابی نیز به عنوان بنیان‌گذار فلسفه سیاسی اسلامی با سه عنصر بنیادین به شهروندی می‌پردازد که عبارت‌اند از: حقیقت، فضیلت و سعادت. او حقیقت را در مرکز نظام شهروندی خود قرار می‌دهد و ارتباطی وثیق میان شریعت و فلسفه برقرار می‌کند. شهروندی حقیقت‎گرایانه فارابی بر اساس تعامل نزدیک شریعت و فلسفه بازسازی می‌گردد. معرفت ناب حاصل‌شده از این تعامل است که به عنوان مولفه بنیادین در مرکزیت گفتمان شهروندی در فلسفه فارابی قرار می‌گیرد. حقوق و تعهدات متقابل فرد و جامعه در درون نظم مبتنی بر حقیقت سازمان‌دهی می‌گردد تا با رساندن شهروند به فضیلت، سعادت او را میسر سازد. براین‎اساس ارزش‌هایی چون آزادی، برابری، عدالت، مالکیت، قانون‌مداری و دیگر مولفه‌های شهروندی با توجه به اقتضائات حاصل از تعامل نزدیک حقیقت، فضیلت و سعادت، کانون توجه قرار می‌گیرد. در این نوشتار، مفهوم شهروندی با استفاده از توصیف، مقایسه و ارزیابیِ مبتنی بر تحلیل عقلی، بررسی می‌شود.

Explaining the Concept and Components of Citizenship in Aristotle and Farabi's Political Philosophy

AbstractThe organization of the rights and obligations of the individual and the community has been the domains of the political philosophers. One of the most systematic philosophical discussions of citizenship in the classical political philosophy is Aristotle. Aristotle puts the element of moderation in the center of citizenship. He formulates the rights and obligations of the individual and society on the basis of the principle of moderation. The link between perfection and virtue with the component of moderation is a fundamental feature of citizenship in Aristotle’s philosophical system. Farabi, as the founder of Islamic political philosophy, deals with three fundamental elements of citizenship, namely, truth, virtue and prosperity. He places the truth in the center of his system of citizenship and establishes a genuine connection between Sharia and philosophy. Farabi’s truthful citizenship is restored on the basis of close interaction between Religion _Sharia_ and philosophy. The pure knowledge derived from this interaction is considered to be the fundamental component of the centrality of citizenship discourse in Farabi’s philosophy. The rights and obligations of the individual and society are organized within a truthbased order, which seeks to bring happiness to the citizen by virtue of virtue. Values such as freedom, equality, justice, ownership, rule of law, and other components of citizenship are taken into account with regard to the requirements of the close interaction of truth, virtue and prosperity. Using the description, comparison and evaluation based on rational analysis, the subject matter is examined.