رویکردی انتقادی به اخلاق پژوهی سفرنامه نویسان دوره قاجار در مورد ذبح حیوانات

دوره قاجار از مهم‌ترین دوره‌های تاریخ معاصر ایران و اوج حضور اروپاییان در ایران است. در این دوره سفرنامه‌نویسان اروپایی به ‌صورت سیاحت شخصی و گاه به ‌صورت هیئت‌های اعزامی از سوی ابرقدرت‌های اروپایی در ایران حضور پیدا می‌کردند. این افراد شامل سیاحان، پزشکان، شخصیت‌های سیاسی و اقتصادی و حتی میسیونرهای مذهبی بوده‌اند، سفرنامه‌نویسان هر کدام باانگیزه و بینشی خاص، بنا بر روحیه و جنبه فرهنگی و اجتماعی خود و درحالی‌که فرهنگ سرزمین خود را به همراه دارند به بررسی وضعیت طبیعی جغرافیایی تاریخی، اجتماعی، سیاسی و فرهنگی محل سفر خود می‌پردازند، سفرنامه‌نویسان در گزارش‌های خود بر تضییع حقوق حیوانات اشاره کرده‌اند، برای نمونه گزارشاتی از ذبح حیوانات در ایام محرم و اعیاد نقل کرده و این سلب حیات را یکی از موارد تضییع حقوق حیوانات دانسته‌اند. این پژوهش در صدد پاسخ‌گویی به این سوال است که آیا این اتهام و سوءبرداشت سفرنامه‌نویسان از تضییع حقوق حیوانات درست است؟ این فرضیه دنبال می‌شود که سفرنامه‌نویسان، اولا با اهدا ف و اغراض سوء این گزارشات را بیان کرده اند. ثانیا به دلیل درهم‌تنیدگی فقه و کلام و اخلاق در سنت اسلامی ایجاد مرز مشخص بین ادله اخلاقی و کلامی در مرضوع ذبح حیوانات امکان‌پذیر نیست و از طرفی هم اسلام، انسان را مجاز به استفاده از حیوانات می داند، ولی برای حیوانات حقوق و آداب اخلاقی قرار داده است که رعایت آن بر همگان واجب است. روش نگارش این نوشتار؛ توصیفی، بر اساس گزارش‌های سفرنامه ‌نویسان دوران قاجار و سپس از روش تحلیلی، بر اساس مبانی اسلامی در پاسخ به سوء برداشت های سفرنامه نویسان است.