نگاهی انتقادی به نظریه نفس الامری صادق لاریجانی در فلسفه اخلاق

صادق لاریجانی با توجه به آنکه نظریاتی را که در باب فلسفه اخلاق مطرح گردیده دارای خلل‌های اساسی می‌داند در پی تبیین نظریه‌ نوین نفس الامری برآمده است. ایشان ابتدا، به تفصیل، مهم‌ترین نظریات در این باب را مورد نقد قرار می‌دهد و پس از آن نظریه خود را طرح می‌نماید. در این تحقیق با روش جمع‌آوری اطلاعات، مقارنه آرا و تحلیل آن، در پی تبیین نظریه نفس الامری با توجه به اشکالات وارد بر نظریه محمدتقی مصباح یزدی است. بر این اساس ابتدا اشکالات چهارگانه صادق لاریجانی بر نظریه مصباح یزدی مورد تحلیل و تبیین قرار می‌گیرد و پس از آن نظریه نفس الامری صادق لاریجانی تبیین می‌گردد تا در نهایت اشکالات مبنایی و بنایی این نظریه مورد بحث قرار گیرد. اگرچه رفع اشکالات مبنایی نظریه نفس الامری موجب بازسازی این نظریه می‌گردد، اما اشکالات بنایی این نظریه موجب می‌گردد تا پایه‌های آن سست گردد. از جمله اشکالات مبنایی این نظریه آن است که گزاره‌های اخلاقی را انشائی می‌داند، در حالی که ادله‌ای در متن برای اخباری بودن آنها ارائه می‌گردد. اشکال مبنایی دیگر آن است که ابراز ادراکات نمی‌تواند انشاء باشد. از جمله اشکالات بنایی این نظریه عدم تبیین موطن گزاره‌های اخلاقی و نسبی شدن گزاره‌های اخلاقی است.

a critical look at sadegh larijani's theory of nafs ul-amri in the philosophy of ethics

one of the strongest inner idols, which is known as the mother of all immoral and evil deeds and a very big and powerful obstacle in human life, is the spirit of lasciviousness, the subject of spirit of lasciviousness has a bold presence in the mathnavi; but rumi’s method of expression in mathnavi (association and brainstorming) has led to the dispersion of the content and prevented the reader from knowing his comprehensive thought about it. in this study, by collecting all the scattered verses on the subject of spirit of lasciviousness in mathnavi and analyzing them, it was concluded that despite the expressive confusion and scattering of verses, mathnavi is a clear example of unity and intellectual cohesion and semantic coherence and in his work, rumi tries to show a complete picture of his thought on the subject of spirit of lasciviousness as one of the key and repetitive topics of islamic mysticism and ethics. this semantic coherence has caused him to not only mention the negative characteristics and attributes of the spirit of lasciviousness and bring about various moral harms and warn people to follow it,but also to point in ways such as: disregarding the will of the spirit of lasciviousness and piety, prayer and worship, starvation and hunger,, etc. to get rid of this seven doors hell in order to seekers and the captives can ascend to the highest levels and reach the place of annihilation and joiner of god by cultivating and refining this inner enemy.