منابع معرفت اخلاقی در اندیشه ابن عربی

این مقاله با روش توصیفی- تحلیلی، به معرفی اندیشه ابن عربی در حوزه معرفت‌شناسی اخلاق، با تمرکز بر منابع معرفت اخلاقی و تشریح چگونگی بهره‌گیری انسان از این منابع در جهت ایصال به حیات اخلاقی می‌پردازد. یافته‌های تحقیق نشان می‌دهد که ابن عربی معرفت اخلاقی را عینی دانسته و عالم اعیان ثابته را به عنوان نفس الامر حقایق اخلاقی معرفی می‌کند. وی در آثار خود به شکلی پراکنده اما صریح، پنج منبع: طبیعت، عقل، قلب، نفس و وحی را منابع شناخت حقایق اخلاقی دانسته است. البته رتبه این منابع یکسان نبوده و امتیاز وحی الهی و نفس آدمی بر سایر منابع نمایان است. در مقام مقایسه این دو منبع ممتاز، از کلمات ابن عربی چنین بر می‌آید که وحیْ منبع تشریعی هدایت و محصول تکلّم مستقیم حضرت حق با پیامبران و مسیر معرفت به توحید کامل است. اولیاء حق، ضمن تکامل بخشیدن به نفس انسانی و در عین برخورداری از امتیازات خاص در معرفت اخلاقی، در تعلیم و عمل خود پیرو تعالیم پیامبران صاحب شریعت هستند.

The Sources of Moral Knowledge in Ibn ʿArabī’s Thought

This article, using a descriptive-analytic method, introduces the ideas of Ibn ʿArabī in moral epistemology while focusing on the sources of moral knowledge and explaining how man utilizes these sources in order to achieve a moral life. The findings of the research show that Ibn ʿArabī considers moral knowledge to be objective and presents the Realm of Fixed Entities (Ayan Thabete) as the thing-in-itself of moral realities. In his writings, though scattered, he clearly considers five things as the sources of moral knowledge: nature, intellect, heart, soul and revelation. However, these sources are not at equal levels and the distinction of revelation and the human soul over the other sources is apparent. Comparing these two sources, one can conclude from Ibn ʿArabī’s writings that revelation is the source of religious legislative guidance and is the result of God’s direct communication with the prophets and is the path of knowledge to perfect unity. God’s special servants (Valīyy-u l-Allah), while perfecting their human souls and possessing special merits in moral knowledge still follow the teachings of the law-bringing prophets in their teachings and actions.