سیاست گذاری کارآمد زمین شهری، راهکار مشکل مسکن در ایران

زمین در شهرها همواره به عنوان مهمترین عنصر در توسعه شهر و به عنوان منبع قدرت، زمینه بحث ها و مناقشات بسیاری بوده است. در کشور ایران نیز افزایش تقاضا برای زمین و مسکن شهری در چند دهه اخیر موجب افزایش شدید قیمت و گسترش ناموزون شهرها شده است. دولت ها همواره از طریق اقدامات حقوقی، مالی و اقدام مستقیم و با استفاده از سیاست های موثر بر عرضه و تقاضا، سعی در کنترل بازار زمین و مسکن شهری دارند. تحقیق حاضر از نوع تحقیقات توصیفی-تحلیلی است. هدف اصلی این مقاله تبیین نقش سیاست های زمین شهری بر مدیریت مسکن(قیمت، میزان عرضه و...) در کشور است. نتایج تحقیق نشان می دهد که با تشریح سیاست‌هایی که از گذشته تاکنون در حوزه زمین و تامین مسکن از سوی دولت‌ها به اجرا درآمده است خواستار اصلاح فوری نگاه سیاست‌گذار مسکن به این بخش شدند. این مقاله با دو هدف یکی آسیب‌شناسی سیاست‌های اعمال شده در بازار زمین و مسکن شهری از سوی دولت‌ها در طول بیش از 50 سال گذشته و پاسخ به این سوال که چرا هیچ‌کدام از این سیاست‌ها عملاً منجر به پاسخگویی مطلوب و مناسب در بازار ملک نشد و اساساً نحوه سیاست‌گذاری مطلوب برای بازار مسکن به چه شکلی باید باشد، ارائه شد.سیاست‌های زمین شهری در ایران همیشه وضعیت دوگانه‌ای و سیاست‌های متناقضی را تجربه کرده است. نگاه اشتباه سیاست‌گذار مسکن به این بخش و حوزه سیاست‌گذاری عرضه و تقاضای واحدهای مسکونی صرفاً از طریق ارائه تسهیلات مالی که در نهایت منجر به تعریف سیاست‌ها و ماموریت‌های نادرست و ناکارآمد و باقی ماندن مشکلات در این بخش، خود شاهد اصلی می باشد. بیش از یک دهه از احساس نیاز به تغییر در سیاست‌های بخش زمین می‌گذرد، سوداگری در بخش زمین تاثیر مهمی هم بر اقتصاد ملی و هم بخش مسکن دارد. سیاست‌گذار مسکن در بیش از نیم قرن گذشته سیاست‌های دولتی در این بخش را به خانه‌سازی تنزل داده است، این در حالی است که بازار مسکن باید از منظر شهر و شهرسازی مورد توجه قرار بگیرد و نه اینکه در بستر خانه‌سازی به‌صورت صرف سیاست گذاری و مدیرتی شود. برای یک دهه آینده سیاست‌های بخش زمین و مسکن باید با یک رویکرد صحیح برنامه‌ریزی شود ولازمه آن، تغییر نگاه دولت به این حوزه و عدم تکرار سیاست‌های نادرست و ناکارآمد گذشته است.