نقش والدین در پیشگیری از اعتیاد

سوءمصرف مواد مخدر یک مشکل جدی جهانی است که متاثر از عوامل متعدد روانی - اجتماعی است. هدف از مقاله حاضر به بررسی نقش والدین در پیشگیری از اعتیاد پرداخته و راهکارهایی را جهت مقابله با اعتیاد ارائه می‌دهد. از نظر روش پژوهش، تحقیق کیفی، از نوع تحلیلی- کتابخانه‌ای به آن پرداخته شده است و اطلاعات موردنظر آن از منابع و کتب و سایت‌های اینترنتی جمع‌آوری شده است. نتیجه این مقاله نقش والدین در پیشگیری از اعتیاد به‌صورت مستقیم و غیرمستقیم در بروز گرایش به مصرف مواد موثر است. سوءمصرف مواد نتیجه تعامل متغیرهای فردی، خانوادگی، اجتماعی و همسالان است که در این میان خانواده نقش مرکزی در شروع و تداوم مصرف مواد بازی می‌کند. مروری بر پژوهش‌ها نشان می‌دهد که در هر خانواده شرایط و ویژگی‌هایی وجود دارد که می‌تواند کودکان و نوجوانان را به مصرف مواد مخدر تشویق کند یا آن‌ها را از خطر سوءمصرف مواد دور نماید. عوامل مربوط به والدین که ممکن است باعث افزایش خطر مصرف مواد در کودکان و نوجوانان شود، دامنه‌ی گسترده‌ای مانند مصرف مواد در والدین، مدیریت نادرست خانواده توسط والدین، کمبود نظارت بر اعضای خانواده، بی‌توجهی والدین به مشکلات فرزندان، تعارضات خانوادگی به‌ویژه طلاق و جدایی والدین، سوءرفتار جنسی یا بدنی، مشکلات اقتصادی و بی‌میلی فرزندان به والدین را شامل می‌شود. این ویژگی‌ها عوامل خطری هستند که در بسیاری خانواده‌ها وجود دارد و می‌تواند اثر بسیار مخربی بر فرزندان به‌جا بگذارد. علاوهبر این عوامل، بعضی خصوصیات مثبت نیز در خانواده وجود دارد که می‌تواند کودکان و نوجوانان را در مقابل خطر سوءمصرف مواد محافظت کند. این خصوصیات، عوامل محافظ یا پشتیبان نامیده می‌شود. برخی از این عوامل عبارت‌اند از: روابط خانوادگی قوی، فرزندپروری صحیح، مسئولیت‌پذیری مشترک، انتظارات روشن و شفاف، اختصاص زمان برای یکدیگر و حس اعتماد متقابل در اعضای خانواده. درمجموع می‌توان چنین نتیجه گرفت که والدین نقش محوری را در پیشگیری از اعتیاد دارند. در بین مولفه‌های مرتبط با والدین، سبک‌های فرزندپروری، سبک‌های دل‌بستگی، مصرف مواد در خانواده و تعارضات خانوادگی بیشترین ارتباط را با سوءمصرف مواد دارند. لذا تحکیم بنیان خانواده همراه با آموزش برای کل سیستم خانواده نقش مهمی در پیشگیری از سوءمصرف مواد دارد.