عوامل موثر بر شروع مصرف سیگار به‌عنوان زمینه‌ساز آسیب‌های روانی-اجتماعی در دانشجویان دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی استان هرمزگان

ناسازگاری با خود و محیط زندگی، عدم توانایی لازم در استفاده از راهبردهای مقابله ای مناسب و ابتلا به اختلالات خلقی مانند افسردگی و اختلالات اضطرابی موجب روی آوردن دانشجویان به مصرف سیگار می‌شود. لذا، پژوهش حاضر باهدف بررسی، مطالعه و شناسایی عوامل موثر بر شروع مصرف سیگار به‌عنوان زمینه‌ساز آسیب‌های روانی-اجتماعی در بین دانشجویان دانشگاه ها، موسسات و مراکز آموزش عالی استان هرمزگان انجام شده است. این پژوهش از نوع تحلیلی-توصیفی محسوب می‌شود. جامعه آماری، شامل کلیه دانشجویان مشغول به تحصیل در دانشگاه‌ها، موسسات و مراکز آموزش عالی استان هرمزگان در نیم سال دوم تحصیلی 1400-1399 بودند که از طریق نمونه‌گیری گلوله برفی 276 دانشجو انتخاب و نهایتاً 234 دانشجو پس از مشارکت در مصاحبه ساختاریافته محقق ساخته بر مبنای تحقیقات پیشین و دیدگاه صاحب‌نظران، عوامل موثر بر شروع مصرف سیگار بر اساس تجربه زیسته دانشجویان به شش عامل (زیستی، محیطی، تربیتی-آموزشی، شخصیتی و فردی، سبک تربیتی و ترکیبی از مجموعه عوامل) دسته‌بندی شدند. نتایج پژوهش حاضر نشان داد که خانواده، نبود سرگرمی و مدیریت زمان، در دسترس بودن ارزان و راحت سیگار، تشویق دوستان و همسالان، کنجکاوی، سرمشق گیری و الگوپذیری از هنرمندان، رسانه، مقابله با خلق منفی، کاهش اضطراب و تنش، دستیابی به خلق مثبت، رانده شدن از جامعه، عدم کنترل تکانه‌ها، احساس خودکم‌بینی، تنظیم هیجان، بی‌ثباتی عاطفی، اختلالات خلقی و ادواری از جمله متغیرهای مهم و قابل‌توجهی بودند که در شروع مصرف مواد مخدر نقش بسزایی داشتند. بر این اساس، پژوهش حاضر نشان داد که بیشترین عامل تمایل به مصرف سیگار در دانشجویان تعامل مجموعه ای از متغیرهای بیرونی و درونی، نوع و نحوه رابطه والد-فرزند، عدم‌مهارت لازم در کنترل هیجان و احساسات، مربوط به مهارت‌های راهبردهای مقابله‌ای و عدم برنامه صحیح و لازم جهت مدیریت اوقات فراغت و نبود سرگرمی مناسب که موجب احساس کسالت را در فرد به دنبال دارد، از عوامل مهم و موثر در ابتلا افراد به مصرف سیگار محسوب می‌شوند.