گفتمان فرهنگی انقلاب اسلامی و جایگاه زن مسلمان در مسئله جهانی شدن (تبیین الگوی سوم)

فرهنگ در گفتمان انقلاب اسلامی ایران می تواند اساسی ترین مولفه در تعریف هویت ایرانی در تعامل یا تقابل با غرب باشد. فرهنگها، آیین ها و مکاتب مختلف، دیدگاههای متفاوتی را نسبت به حقوق انسانها و بویژه حقوق زن داشته و دارند و همین دیدگاههای متفاوت آنگاه که با اراده ها و خواسته های گوناگونی همراه شده، حقوق زن را دستخوش تغییرات فراوان قرار داده است.«ایران » و «اسلام» به عنوان کلیدی ترین مفاهیمی که دارای بار فرهنگی هستند و در عین حال نگاه ویژه ای به جایگاه زن دارند حامل واژه هایی هستند که می توان از آن برداشتهای چند وجهی داشت؛ نخست می توان به فرهنگ و تمدن کهن و پر بار ایران اشاره نمود که جایگاه ویژه ای برای زن قائل بوده است. دوم اینکه آن را می توان گستره جغرافیایی بزرگی تعبیر نمود که فرهنگ و تمدن ایران ، هم اکنون نیز در آن جاری است. سوم آموزه های مذهبی، فرهنگی و ادبی تازه و نوینی است که با کمک گرفتن از پیشینه سترگ فرهنگ و تمدن ایرانی – اسلامی ( تشیع)- که زن در آن به بالاترین جایگاه مادی و معنوی رسیده است می توان جامعه امروز را بهتر ، اخلاقی تر ، زیباتر و مدرن ترکرد. میراث فرهگی و تمدنی زن ایرانی- اسلامی که به واسطة عناصر و مولفه های مشترک زبانی، فرهنگی و اجتماعی پدید آمده است، حاصل تجربة تاریخی طولانی ای است که با پیوند دادن معرفت و هویت، «خودآگاهی تمدنی»را به بار آورده و همواره با هویت های دیگر تمدن ها ، ازجمله تمدن غربی، در تعامل و یا تقابل بوده است. از طرفی«جهانی‏شدن» به عنوان یک پدیده نسبتا جدید، دغدغه فکری زمانه است. دغدغه بودن این مقوله ناشی از چالش‏های فرهنگی، فکری و هویّتی این پدیده است. نکته مهم در جهانی شدن این است که ظهور انقلاب اسلامی به عنوان گفتمان سوم نشانگر تضعیف گفتمانهای رایج غرب و شرق بوده است. از این جهت اگر در مسئله جهانی شدن، بر مهمترین خصیصه ها و نقاط عطف فرهنگی انقلاب اسلامی ایران در رابطه با نقش زنان تکیه شود، نه تنها می توان چالشها ی جهانی شدن را به فرصت تبدیل کرد بلکه فرصتهایی مستقل به دست خواهد آمد که با استناد بدان، بدون شک زن در گفتمان انقلاب اسلامی ایران توان به چالش کشاندن گفتمانهای فرهنگی رایج در غرب و شرق درباره جایگاه زنان را خواهد داشت. می توان گفت در مسئله جهانی شدن، هر چند کشورهای پیشرفته می توانند نقشی فعالتر و موثرتر داشته باشند، اما هرگز به معنای آن نیست که آنان در حاشیه امن قرار دارند و تنها دارای فرصت می باشند. در این مقاله با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی جایگاه(آثار ، پیامدها و راهکارهای) فرهنگی نقش زن در گفتمان انقلاب اسلامی در مسئله جهانی‏شدن مورد بررسی قرار می گیرد. یافته های تحقیق نشان می دهد در مسئله جهانی شدن، انقلاب اسلامی ایران با تکیه بر عمده ترین خصایص فرهنگی و تمدنی از جمله وجود حجاب ، حجب و حیا در زن ایرانی از قدمیترین ازمنه تاریخ تاکنون ، واضع نخستین قوانین حقوق بشری درباره خانواده ، تجهیز به روشهای اجتهادی و خرد گر در زمینه حقوق زنان ، داشتن خرده فرهنگ های قومی با اهمیت در زمینه حقوق و جایگاه زنان، به عنوان نمایشگاه هویتهای ریز و متنوع برای جهانیان ، تعریف و تمجید هویت و فرهنگ ایرانی، اسلامی در کلام بزرگان غربی از جمله میشل فوکو ، تعالیم ناب ، فطری و متساهل مذهب تشیع در زمینه حقوق زنان و همچنین با تکیه بر اعتقادات و هویت سازگار و کامل تشیع ایرانی در رابطه با تعریف انسانی و والانگری نسبت به زن، به عنوان گزینه سوم و اصلی برای برون رفت از بحران معنویت و هویت زنان در جهان شرق و غرب می تواند نقشی تاثیر گذار در میراث بشری داشته باشد و به علاوه مجهز به توانمندی هایی شود که با تکیه بر آنها هویت زن شیعی و مسلمان را در جایگاه شایسته قرار دهد. هر چند ایران در عصر جهانی شدن با فرصتها و چالشهایی در گستره های گوناگون اقتصاد، فرهنگ، اجتماع، سیاست، ارتباطات و … روبرو است، اما رویکرد این نوشته تقویت جایگاه فرهنگی زن شیعی و مسلمان خواهد بود، حیطه ای که در دیگر بخش های جامعه نیز اثر خواهد داشت.