جایگاه فرهنگی انقلاب اسلامی ایران در مسئله جهانی شدن

فرهنگ در گفتمان انقلاب اسلامی ایران می تواند اساسی ترین مولفه در تعریف هویت ایرانی در تعامل یا تقابل با غرب باشد. « ایران » و «اسلام» به عنوان کلیدی ترین مفاهیمی که دارای بار فرهنگی هستند واژه هایی هستند که می توان از آن برداشتهای چند وجهی داشت؛ نخست می توان به فرهنگ و تمدن کهن و پر بار ایران اشاره نمود. دوم اینکه آن را می توان گستره جغرافیایی بزرگی تعبیر نمود که فرهنگ و تمدن ایران ، هم اکنون نیز در آن جاری است. سوم آموزه های مذهبی، فرهنگی و ادبی تازه و نوینی است که با کمک گرفتن از پیشینه سترگ فرهنگ و تمدن ایرانی – اسلامی ( تشیع)- می توان جامعه امروز را بهتر ، اخلاقی تر ، زیباتر و مدرن ترکرد. میراث فرهنگی تمدنی که به واسطة عناصر و مولفه های مشترک زبانی، فرهنگی و اجتماعی پدید آمده است، حاصل تجربة تاریخی طولانی ای است که با پیوند دادن معرفت و هویت، «خودآگاهی تمدنی»را به بار آورده و همواره با هویت های دیگر تمدن ها ، ازجمله تمدن غربی، در تعامل و یا تقابل بوده است.از طرفی«جهانی‏شدن» به عنوان یک پدیده نسبتا جدید، دغدغه فکری زمانه است. دغدغه بودن این مقوله ناشی از چالش‏های فرهنگی، فکری و هویّتی این پدیده است. نکته مهم در جهانی شدن این است که ظهور انقلاب اسلامی به عنوان گفتمان سوم نشانگر تضعیف گفتمانهای رایج غرب و شرق بوده است. از این جهت اگر در مسئله جهانی شدن، بر مهمترین خصیصه ها و نقاط عطف فرهنگی انقلاب اسلامی ایران تکیه شود، نه تنها می توان چالشها ی جهانی شدن را به فرصت تبدیل کرد بلکه فرصتهایی مستقل به دست خواهد آمد که با استناد بدان، بدون شک انقلاب اسلامی ایران توان به چالش کشاندن گفتمانهای فرهنگی رایج در غرب و شرق را خواهد داشت. می توان گفت در مسئله جهانی شدن، هر چند کشورهای پیشرفته می توانند نقشی فعالتر و موثرتر داشته باشند، اما هرگز به معنای آن نیست که آنان در حاشیه امن قرار دارند و تنها دارای فرصت می باشند. در این مقاله با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی جایگاه(آثار و پیامدهای) فرهنگی حضور انقلاب اسلامی در مسئله جهانی‏شدن مورد بررسی قرار می گیرند. . یافته های تحقیق نشان می دهد در مسئله جهانی شدن، انقلاب اسلامی ایران با تکیه بر عمده ترین خصایص فرهنگی و تمدنی از جمله تمدن پیشین و درخشان ، هنر ، معماری ، واضع نخستین قوانین حقوق بشری ، داشتن ادبیات غنی و شعرای نامدار و جهانی از قبیل مولوی ، سعدی و حافظ ، داشتن نقش محوری در همگرایی منطقه ای ، تجهیز به روشهای اجتهادی و خرد گرا، داشتن خرده فرهنگ های قومی با اهمیت، به عنوان نمایشگاه هویتهای ریز و متنوع برای جهانیان ، تعریف و تمجید هویت و فرهنگ ایرانی، اسلامی در کلام بزرگان غربی از جمله میشل فوکو ، تعالیم ناب ، فطری و متساهل مذهب تشیع و همچنین با تکیه بر اعتقادات و هویت سازگار و کامل تشیع ایرانی به عنوان گزینه سوم و اصلی برای برون رفت از بحران معنویت و هویت جهان شرق و غرب و بالاخره تلازم و همسازی ظهور منجی و جهانی شدن راستین، می تواند نقشی تاثیر گذار در میراث بشری داشته باشد و به علاوه مجهز به توانمندی هایی شود که با تکیه بر آنها خود را در جایگاه شایسته قرار دهد. هر چند ایران در عصر جهانی شدن با فرصتها و چالشهایی در گستره های گوناگون اقتصاد، فرهنگ، اجتماع، سیاست، ارتباطات و … روبرو است، اما رویکرد این نوشته فرهنگی خواهد بود، حیطه ای که در دیگر بخش های جامعه نیز اثر خواهد داشت.