ارتباطات غیرکلامی نماز

نماز، بر دو بستر کلام و رفتار شکل گرفته و شبکه ای درهم تنیده از روابط کلامی و غیرکلامی را به نمایش می گذارد. جستار حاضر می کوشد با نگاهی میان رشته ای و بر پایه مفاهیم مطرح در نشانه شناسی پیرسی و همچنین نظریه طبقه بندی رفتارهای غیرکلامی (جاندت، 2004)، ارتباط های غیرکلامی موجود در نماز را تحلیل کرده و به این پرسش ها پاسخ دهد: کدام یک از اعمال نماز، نشانه یا نوعی ارتباط غیرکلامی محسوب می شود؟ این رفتارها از چه نوعی است؟ آیا آنها جهانی هستند یا منطقه ای؟ و اینکه در کدام یک از این اعمال، نقش ارتباطات غیرکلامی پررنگ تر از ارتباطات کلامی است؟ یافته ها نشان می دهد که طیف گسترده ای از انواع رفتارهای غیرکلامی از رفتارهای بدنی گرفته تا رفتارهای فاصله ای، زمانی، فرازبانی و نظیر آن در نماز به کار گرفته می شود. برخی از این رفتارها جهانی و تعدادی منطقه ای است. غالباً رفتارهای غیرکلامی همراه گفتار استفاده می شوند و نقش مکمّل کلام برای تاثیرگذاری بیشتر را ایفا می کنند، اما گاهی می توانند جانشین کلام شوند. در مواردی مانند رکوع و سجود، رفتارهای غیر کلامی بر کلام ارجح می شوند اما در قیام که حالتی بی-نشان است، کلام اهمیت بیشتری دارد.