نیایش نخستین صحیفه سجادیه و بررسی سبک شناسانه‌ی آن

صحیفه سجادیه پشتوانه ارزشمند معنوی و نمایش حیرت انگیز اسلوب­ها و ترکیبات نو و عبارات آهنگین و لبریز از رشحات دریای بلاغت قرآنی است که نشان­دهنده زیباترین رابطه انسان با خداست. نام امام سجاد(ع) تداعی کننده‌ی دعا و مناجات در اذهان است، ایشان از عنصر دعا برای نهادینه کردن و تثبیت تشیع واسلام راستین بهره گرفت. پژوهش حاضر با روش توصیفی تحلیلی به بررسی سبک‌شناسانه‌ی دعای اول صحیفه می‌پردازد و آن‌را در سه سطح: ساختاری، آوایی و بلاغی بررسی می‌کند تا گوشه‌هایی از لطایف هنری و ویژگی‌های زیباشناختی آن‌را آشکار سازد. امام(ع) از سطح ساختاری، برای انتقال هرچه بهتر مفاهیم، از جمله‌هایی با ساختار‌های مختلف بهره برده و لفظ و معنا را هماهنگ نموده است، در این­جا عناصر نحوی بارز در متن که به نوعی بیان‌کننده‌ی ارتباط و اتصال با محور مرکزی دعاست، بررسی می‌شود؛ عناصر مربوط به ساختار جملات، ساختار انشایی، امر و نهی، استفهام و قسم، فصل و وصل، قصر، تقدیم و تاخیر، ایجاز، اطناب و مساوات، احوال مسند و مسندالیه مورد توجه است. و از سطح آوایی برای خلق موسیقی و تاثیرگذاری بیش‌تر کلام بهره گرفته است که به بررسی موسیقی لفظی ناشی از کاربرد صنایع ادبی از قبیل: سجع، جناس، و موسیقی معنوی حاصل از کاربرد آرایه‌هایی مانند: طباق پرداخته می‌شود و در سطح بلاغی، با تکیه بر علم بیان و به‌کارگیری انواع تشبیه، استعاره، مجاز لفظ را در خدمت معنای مورد نظر قرار داده است و در کنار القای مفاهیم به جنبه‌ی زیبایی‌شناختی نیز توجه داشته است.