بایسته‌های اخلاقی و روش‌شناسی علمی پاسخ‌گویی به شبهات در سیرۀ امام صادق (ع)

فرآیند پاسخ‌گویی به شبهات نیازمند آگاهی از مولفه‌های گوناگون رفتاری، روشی و علمی است. در نوشتار حاضر، فرآیند پاسخ‌گویی به شبهات توسط امام صادق (ع) به دو ردۀ عمومی بایسته‌های اخلاقی و روش‌های علمی افراز شده‌اند. مواردی چون توجه به اقناع مخاطب، ایجاد رویکرد پرسش و پاسخ با مخاطب، تواضع و احترام به مخاطب، تسامح و مدارای سیاسی هدفمند و پرهیز از زیاده‌گویی بخشی از بایسته‌های اخلاقی پاسخ‌گویی به شبهات به شمار می‌روند. روش‌های علمی پاسخ‌گویی به شبهات نیز، خود به دو ردۀ بهره از روش‌های خردمحور و استفاده از گزاره‌های منقول تقسیم شده‌اند. از پژوهش حاضر با روش توصیفی – تحلیلی چنین بر می‌آید که امام صادق (ع) با درک ژرف از مولفه‌های شناختی و روشی دستگاه شبهه‌سازی، در هر موردی بهینه‌ترین رویکرد رفتاری و علمی را در پاسخ موثر به شبهه فراهم می‌آوردند.