آسیب شناسی ضابطه اختصاصی سطح اشغال و جانمایی ساختمانی برای بافت تاریخی شهر رشت

طی دهههای اخیر ساختوسازهای جدید در محدوده بافت تاریخی شهر رشت عموماً بدون توجه به الگوهای تاریخی جانمایی ساختمانها در پلاکهای شهری مرتبط صورتگرفته که این امر آسیبدیدگی شدید این بافت را در پی داشته است. درحالحاضر برای نخستین بار «ضابطه اختصاصی بافت تاریخی شهر رشت» در حال تهیه است که در صورت تصویب در طرح تفصیلی این شهر گنجانده خواهد شد. در این ضابطه علاوه بر موضوعات دیگر، بهطور مشخص به موضوع «سطح اشغال» و «نحوه استقرار ساختمان» پرداخته‌شده است. پژوهش حاضر تلاشی در راستای نقد و اصلاح ضابطه مورد اشاره بر مبنای مطالعات گونه ریختشناسی است و تداوم الگوهای بومی این بافت را در ساختوسازهای جدید دنبال میکند. در پژوهش حاضر با رجوع به عکسهای هوایی مربوط به سال 1335، 1355 و 1401 شهر رشت و نقشهها و اسناد مرتبط، تلاش گردید تا الگوهای تاریخی مورد استفاده در تعیین شکل ردّ پای ساختمانهای مسکونی آن بررسی گردد. در این بررسی وضعیت خانههای قاجاری سال 1335 با خانههای جدید تا سال 1401 مقایسه شد و در مجموع 305 خانه مورد بررسی قرار گرفتند. متغیرهای مورد بررسی شامل الگوهای متداول نحوه استقرار ساختمانی، اندازههای متداول طول و عرض و نسبت عرض به طول تودههای ساختمانی، عمق حیاطها و نیز درصد سطح اشغالهای متداول در بافت تاریخی این شهر بوده است. پژوهش حاضر حاکی از آن است که ضابطه جدید به جای تداوم الگوهای تاریخی بافت، می کوشد تا الگوهای جدید آن را تثبیت نماید. در ادامه بر مبنای یافتههای پژوهش، برخی توصیهها و نکات اصولی جهت لحاظشدن در ضابطه جدید، تعیین ردّ پای ساختمانی برای اعمال در محدودههای تاریخی ارزشمند شهر رشت بیان میگردد که انتظار میرود به هماهنگی ساختوسازهای جدید و قدیم در محدوده های تاریخی ارزشمند این شهر از لحاظ شکل و هندسه ردپای ساختمانی، کمک نماید.  

an evaluation of the building coverage ratio and building footprint regulations specific to the historical district of rasht city

during recent decades, new constructions in the historical fabric of rasht city have generally been erected without paying attention to the historical patterns of building placement in the related plots, which has resulted in severe damage to this context. currently, for the first time, the specific design guidelines for the historic fabric of rasht city are being prepared, which will be included in the plan of this city, if approved. in this regulation, in addition to other issues, the issues of building coverage ratio (bcr) and building placement have been specifically addressed. the present study is an attempt to criticize and modify this regulation based on a typo morphological study and aims to protect and continue the relevant historical patterns in new constructions. in the current research, by referring to the aerial photos of rasht from 1956, 1976, and 2022 and related maps and documents, an attempt is made to investigate the historical patterns used in determining the footprint of residential buildings. the condition of qajar houses in 1956 is compared with new houses until 2022, and a total of 305 houses are examined. the investigated variables include the common patterns of building placement, the common sizes of length and width, the ratio of width to length of building masses, the depth of courtyards, and the bcrs. the current research indicates that the new regulation, instead of continuing the historical patterns of the fabric, tries to stabilize its new patterns. in the following, based on the findings of the research, some recommendations are presented to be included in the new regulation. it is expected that the use of these tips will help to harmonize the new and old constructions in terms of the shape and geometry of the building footprint.