بهبود کیفیت فضای شهری با افزودن به غنای محرک‌های حسی محیط (نمونه موردی: گذر هوسم، رودسر)

فرایند ادراک فضای شهری امروز، بیشتر برگرفته از داده‌های حس بینایی است؛ چراکه دیگر محرک‌های حسی محیط در ذهن و روان کاربر فضا انگیزشی پدید نمیآورند. پیشفرض این پژوهش این است که اگر محرکهایی، در محیط بهکار گرفته شده باشند که بتوانند تجربه‌ای چندحسی پدید آورند، بر کیفیت و غنای فضای شهری ‌افزوده می‌شود. هدف این پژوهش، بررسی راهکارهای بهبود کیفیت فضای شهری با افزودن به غنای حسی محیط و برانگیخته شدن همه حواس، برای همه گروه‌های گونه‌گون اجتماعی، سنی و جنسی و کم‌توان از نظر ادراک و حواس است. راهبرد این پژوهش، کیفی است؛ و روی نمونهای از محیط شهری کار شده که در شهر رودسر است و گذر هوسم نام دارد. مسیر پژوهش بدینگونه است که پس از بازشناسی گونههای محرک‌های حسی محیط بر پایه نگرش پدیدارشناسی و راهکارهای افزایش غنای گذرهای محلی در نمونه، معیارهای ارزیابی کیفیت محیط در سه سطح برای آن استخراج می‌شود. سپس بر پایه معیارهای سطح سوم، پرسشنامه لیکرت تنظیم میگردد؛ و با مشاهده میدانی، مطالعات حسگردی، مصاحبه و پرسشنامه، کیفیت این محرک‌ها در گذر هوسم، برداشت، ارزیابی و تحلیل میشود. یافتهها نشان میدهند که کیفیات فضایی گذر هوسم با داشتن محرک‌های حسی غنی، خشنودی و رضایت بالایی فراهم میکنند؛ و کیفیت‌هایی چون آرامش و سکوت، ایمنی، احساس و ادراک چندگانه، برانگیختن تخیل و خاطره، تجربه فضا و تصویر ذهنی وحدت‌بخش در فضا را بیشتر می‌کنند. از نظر میزان تاثیرگذاری، محرک‌های چشایی بیش از دیگر محرک‌های حسی و سپس محرک‌های بساوایی، شنوایی، بویایی، عضلات و بینایی موثرتر هستند. نتایج نشان میدهند که راهکارهایی چون پیونددهی مناسب کوچه و بن‌بست به گذرگاه اصلی، نورپردازی کوچه‌های پنهان فضا در شب، کاستن از سر‌و‌صدای خودروهای عبوری، کف‌سازی مناسب گذرگاه برای حرکت پیاده و نابینا و ایجاد کاربری‌ها و فعالیت در زمان‌ مختلف در این گذر، توصیه‌هایی سودمند هستند.

improving the quality of urban space by adding to the richness of environmental sensory stimuli (case study: hosam alley, rudsar)

background: today, visual sense data is often used in the process of urban space perception. according to other words, architecture has changed from a human space to a vision oriented space; in such a way that the use of other senses is forgotten. this research insists that if the sensory stimuli of the environment can create a multi sensory experience, it will add to the quality of the urban space.objectives: the purpose of this research is to improve the quality of the urban space by adding to the sensory richness of the environment, with the aim of making it attractive for all different social, age, and gender groups and those with low abilities in terms of senses.method: this research was conducted with a qualitative strategy; thus, after recognizing the types of sensory stimuli of the environment and the solutions to increase the richness of the local axes based on the phenomenological approach, the hosam axis in the city of rudsar was selected as a case study, and the criteria for evaluating the quality of the environment at three levels were extracted for it. then, a likert questionnaire was prepared and with the method of field observation, sensor studies, interviews and questionnaires, the quality of these stimuli was collected, evaluated and analyzed.result: hosam axis, having rich sensory stimuli, has kept the spatial quality of this axis at a high level in terms of desirability. if these stimuli are improved, they increase qualities such as peace and silence, safety, multiple feelings and perceptions, stimulating imagination and memory, space experience and a unifying imagery in space.conclusion: in terms of the influence of these stimuli, the importance of taste stimuli is more than other sensory stimuli; and after that, the stimuli of hearing, hearing, smell, muscles and vision are located in order. solutions such as connecting the alley and dead end to the main thoroughfare, lighting the hidden alleys at night, reducing the noise of passing cars, paving the thoroughfare suitable for pedestrians and the blind, and creating uses and activities at different times in this axis are useful recommendations.