واکاوی تاثیرات کلان‌روندها بر آیندۀ شهر ایرانی-اسلامی با رویکرد تحلیل ساختاری و سناریونگاری؛ نمونۀ موردی بافت تاریخی تبریز

جهان امروزه شاهد افزایش روزافزون رویدادهایی هست که در سرتاسر کشورها جریان می‌یابند. به‌تبع این موضوع، نیازها و مسائل جدیدی در شهرها در حال پیدایش است که شهرها را از اصالت و خصوصیات زمینه ای خود دور می‌کند. شهرهای کشور ایران نیز از این قاعده مستثنی نبوده اند و تحت تاثیر این کلان روندها و روندها قرارگرفته اند. ازاین‌روی، هدف اصلی مقالۀ حاضر فهم تاثیرات کلان روندها و روندهای جاری بر آیندۀ شهر ایرانی-اسلامی با رویکرد تحلیل ساختاری و سناریونگاری است. روش پژوهش، ترکیبی پیچیده، با بهره گیری از مطالعه کتابخانه ای و اسنادی، تکنیک دلفی (پرسش نامه، مصاحبۀ عمیق)، تکنیک تحلیل ساختاری و سناریونگاری است. با توجه به مطالعات و بررسی های انجام‌شده، بیست و یک روند در شهرهای معاصر ایرانی شناسایی شد. سپس روندهای دوازده گانه شهر تبریز تبیین شدند و با بهره گیری از تکنیک تحلیل ساختاری و سناریونگاری، آینده شهر ایرانی-اسلامی در مواجهه با روندهای شهر تبریز در قالب سناریوهای سه گانۀ شهری، واکاوی شد. جهت‌گیری سناریوی وضع موجود در بافت تاریخی تبریز، به سمت سناریوی بدبینانه، از نکات مهم در سناریونگاری محسوب می شود که لزوم بازنگری جدّی در سیاست های شهری را نشان می دهد. بی‌توجهی به روندها و تاثیرات آن‌ها بر شهر و ویژگی های آن و پافشاری بر فرآیندهای فعلی در ساختار شهر، زیان های جبران‌ناپذیری را بر شهرها و اصالت آن‌ها وارد می کند. ازاین‌روی، شناسایی دقیق و توجه ویژه به کلان روندها، خاصّه روندهای شهرهای معاصر، منجر به تحول در نوع نگرش سیستم مدیریت شهری می شود و این نگاه آگاهانه بستری مطلوب در جهت تعالی شهر فراهم می‌آورد.

An Analysis of the Megatrends Effects on the Future of the Iranian-Islamic City through Structural Analysis and Scenario Planning: A Case Study of the Historical Context of Tabriz

The world today is witnessing an ever-increasing number of events taking place across countries. These events, which are the driving forces of globalization, are progressing and transforming cities at all levels, and levels as megatrends and trends. As a result, new needs and issues are emerging in cities that take cities away from their core values. The cities of Iran are no exception to this rule and have been affected by these megatrends and trends. The megatrend refers to a phenomenon that, given its previous developments, can be seen to have a certain direction and can be expected to move in the same direction in the future. The megatrend refers to regularities that consist of a combination of several smaller sub-trends. Therefore, the most important characteristic of the megatrend is its high importance, high probability and its continuity over time. Therefore, the main purpose of this article is to understand the effects of current megatrends and trends on the Iranian-Islamic city and future of that, with a structural analysis and scenario planning approach. The main question of the research is: What is the future of the Iranian-Islamic city in the face of megatrends?  And what are the trends in the contemporary Iranian city and the trends in the historical context of the city of Tabriz? The research method is a complex combination, using: library and documentary study, Delphi technique (questionnaire, in-depth interview), structural analysis technique and scenario writing. The first step in future research is to discover the trends that are currently underway so according to the studies and surveys conducted, 21 trends in contemporary Iranian cities were identified. Then, the 12 trends of Tabriz city were explained and using the technique of structural analysis and scenario planning, the future ​​of the Iranian-Islamic city in the face of the trends of Tabriz city in the form of triple urban scenarios (optimistic and golden scenario, pessimistic and catastrophic scenario and continuation scenario) were analyzed. One of the important results of the present dissertation is the orientation of the third scenario towards the second scenario, which re-emphasizes the need for a serious review of the policies of the historical context of the Tabriz city. Among the twelve trends in the historical context of Tabriz, the trend of virtual communication, the trend of urban issues, the trend of consumerism, the trend of machine life and the trend of apartment living have the most tendency towards the pessimistic scenario. This indicates the need for special attention and recognition in the policies of organs and institutions related to these trends. Ignoring the trends and their effects on the city and its values and insisting on current processes in the city structure, cause irreparable damage to cities. Therefore, it is necessary to have a conscious view of trends and their initial identification. This can create many grounds for changes in urban management systems and other urban layers and being the initial basis for the same great movement in Iranian-Islamic valuable cities.