تاثیر ویژگی های فضایی در مناظر صوتی سراهای بازار تبریز

شاخصه های متعددی در کیفیت منظر صوتی فضاهای شهری موثر هستند که رفتار آکوستیکی فضا، یکی از عوامل محیطی تاثیرگذار در منظر صوتی است. مولفه های متعددی در رفتار آکوستیکی مکان ها دخیل هستند که فرم، مصالح و حجم فضا از مهمترین آنها به شمار میرود. چگونگی اثرگذاری این خصیصه ها در رفتار آکوستیکی سراهای بازار بزرگ تبریز و بالتبع تاثیر آن در آسایش صوتی و کیفیت مناظر صوتی سراها، مسئلهای است که پژوهش پیش رو به آن می پردازد. کیفیت منظر صوتی تا حد زیادی وابسته به آسایش صوتی است که این مسئله خود در رابطۀ مستقیم با تراز فشار صوت فضا قرار می گیرد. در این راستا، تراز فشار صوت به عنوان مولفه پایه در این تحقیق در فضاهای مورد مطالعه، سنجش و اندازه گیری می شود. سه سرا با حجم بزرگ، میانه و کوچک از سراهای بازار تبریز به عنوان نمونه های مورد مطالعه انتخاب شده اند که به ترتیب عبارت هستند از سرای حاج حسین میانی، سرای حاج حسین قدیم و سرای میرزا محمد. در هر سرا، چهار نقطۀ محوری و یک نقطۀ مرکزی به عنوان کانونهای اندازه گیری مشخص شده اند. در هر پنج نقطه، برداشت های یک دقیقه ای با دوربین آکوستیکی انجام شده که نمودار اسپکتروم این برداشت ها نمایانگر تراز فشار صوت به تفکیک فرکانس ها است. میانگین مقادیر تراز فشار صوت در سه حالت کمترین، میانه و بیشترین محاسبه و برآیند این مقادیر میانگین، به صورت کلی برای هر سرا در قالب نموداری ترسیم شده است. از مقایسۀ تطبیقی نمودارهای برآیند مقادیر میانگین تراز فشار صوت در سه حالت، چنین نتیجه گیری م یشود که به رغم تفاوت در اندازۀ حجم سه سرای مورد مطالعه، این فضاها رفتار آکوستیکی مشابهی از خود بروز می دهند. رفتار هر سه سرای میرزا محمد، حاج حسین قدیم و میانی در جهت تضعیف امواج صوتی، خصوصاً اصوات بم بوده است. از طرفی تمامی مقادیر اندازه‌گیری شده در محدودۀ شنوایی انسان و آسایش صوتی قرار دارند. به بیانی دیگر، طراحی معماری و شهری سنتی که به خلق بازار تبریز منجر شده، در کنار توجه به مولفه های بصری و فضایی، در جهت تامین آسایش صوتی نیز کارا است.

The effects of spatial features on the Soundscapes of Khans of Tabriz Bazaar

There are numerous affecting indices on the quality of urban soundscape and sonic comfort is the most important among them. There are several components involved in the acoustic behavior of places, the most important of which are the form, materials and volume of the space. How these characteristics affect the acoustic behavior of the Sarâs of Tabriz Grand Bazaar and consequently its effect on the sonic comfort and quality of the soundscapes of these spaces is the issue that the present study addresses. The quality of the soundscape depends to a large extent on the sonic comfort, which is directly related to the Sound Pressure Level (SPL) of the space. Sonic comfort is directly related to the Sound Pressure Level as well as acoustic behavior of the area and intensive sound produced by the sound sources. Basic affecting components on the acoustic behavior of an area are: parametric features, form, and volume of the area. In this regard, the Sound Pressure Level as a basic component in this research in the studied spaces has been measured. The aim of this paper is to demonstrate how the mentioned indices are affecting acoustic behavior of Sarâs of Grand Bazaar of Tabriz as well as sonic comfort of the Sarâs. Three Sarâs with large, medium and small volume of Tabriz Bazaar Sarâs were selected as the case studies. These spaces are Middle Haj Hossein Sarâ with high volume, Old Haj Hossein Sarâ with medium volume and Mirza Mohammad Sarâ with low volume. Volume difference of the three khans is the same. Volume of small Sarâ is 6000 cubic meter smaller than that of the middle Sarâ; also, the large Sarâ is the same amount larger than that of the middle one. In each Sarâ, five points have been selected to measure the Sound Pressure Level. These five points are the four axial points and a central point that are designated as the focal points of the measurement. At each of the five points, one-minute shots were taken with an Acoustic Camera. One of the outputs of the acoustic camera is the Spectrum Diagram. This diagram shows the Sound Pressure Level by frequency. In addition to the spectrum diagram, the acoustic camera provides output Sound Pressure Level values by frequency in tabular form. Using the precise details of the Sound Pressure Level at each point of measurement, the average values of the Sound Pressure Level in the three modes of minimum, middle and maximum were calculated. The result of these mean values was then plotted for each Sarâ in the form of a graph. According to the comparative study of the diagram, it was concluded that although parametric indices were different acoustic behavior of the three Sarâs were the same. The acoustical behaviors of all three Sarâs of Mirza Mohammad, Middle and Old Haj Hossein have been to weaken the sound waves, especially the bass sounds. Also, all measured SPL values are in the range of human hearing and sonic comfort. In other words, the traditional architectural and urban design that has led to the creation of Tabriz Bazaar, in addition to paying attention to the visual and spatial components, is also effective in providing sonic comfort.