جستجوی مفهوم خانه ایرانی با تکیه‌بر انطباق توصیفات تاریخی و ساختار کالبدی (مطالعه خانه‌های یزد و اصفهان)

موضوع پژوهش حاضر بازاندیشی مفهوم خانه ایرانی است که با تکیه‌بر انطباق توصیفات تاریخی و ساختار کالبدی به ارزیابی مولفه‌های شکل‌دهنده این مفهوم و رویکردهای کالبدی موثر بر آن در نمونه‌های مطالعاتی می‌پردازد. سوال تحقیق آن است که توصیفات تاریخی خانه ایرانی کدام مولفه‌های کالبدی در شکل‌دهی به مفهوم خانه را بازنمایی می‌کند؟ انطباق توصیفات تاریخی و ساختار کالبدی خانه ایرانی، نقش مولفه‌های مسکن را چگونه اولویت‌بندی می‌کند؟ رویکرد تحقیق شامل دو وجه کمی و کیفی است که با ترکیبی از روش‌های تحلیلی توصیفی، تاریخی تفسیری و استدلال منطقی در سه گام اصلی شامل مطالعات نظری مسکن، مطالعات تاریخی درباره خانه ایرانی و مطالعه شاخص‌های نظری و نحوی تحقیق در نمونه‌های منتخب از خانه‌های تاریخی انجام گرفته است. نمونه‌ها شامل 6 خانه در 2 شهر یزد و اصفهان از دوره صفوی و قاجار است. نتایج پژوهش حاکی از آن است که مولفه‌های پنج‌گانه خانه ایرانی متناظر با شاخص‌های نحوی تحقیق درمقایسه میان خانه‌های یزد و اصفهان از اولویت‌های متفاوتی برخوردار است؛ به‌طوری‌که خانه‌های اصفهان با دارابودن عمق فضایی اندک و دید محوری بالای مراحل ورود به عرصه‌ها، نسبت به خانه‌های یزد حد پایین‌تری از تقابل درون/ برون و میزان بالاتری از گونه‌گونی دیداری و امتزاج عرصه‌های طبیعی/ مصنوع را دارا هستند. همچنین تمرکزگرایی یا مرکزیت‌های چندگانه عملکردی، صورت‌دهی به جزء فضاهای شاخص فرهنگی/ آیینی و آمیختگی درجاتِ درون برحسب نقش عوامل فعالیتی/ معنایی دارای تفاوت‌هایی در شکل یابی کالبد خانه‌های یزد و اصفهان است که در تحلیل یافته‌ها به آن پرداخته شده است.

Searching for the Concept of Iranian House Based on the Adaptation of Historical Descriptions and Physical Structure (Study of Yazd and Isfahan Houses)

Rethinking the concept of Iranian house in an Iranian house is the subject of the present study, which, based on the adaptation of historical descriptions and physical structure, evaluates the components that shape this concept and the physical approaches that affect it in cases of study. The research question is that the physical descriptions of the Iranian house represent which physical components in shaping the concept of housing? How does the adaptation of historical descriptions and the physical identity of the Iranian house prioritize the role of the components of the housing concept? The research approach includes both quantitative and qualitative aspects with a combination of descriptive analytical, historical, interpretive and logical reasoning methods that has been done in three main steps including theoretical studies of the housing concept, historical studies of the Iranian house and theoretical and syntactic indicators of research in selected house samples. Examples include 6 houses in 2 cities of Yazd and Isfahan from Safavid and Qajar periods. The results indicate that the five components of the concept of Iranian house corresponding to the syntactic indicators of the research in comparison with the houses of Yazd and Isfahan have different priorities; So that Isfahan houses with a small spatial depth and high axial view of the stages of entering the arenas, compared to Yazd houses have a lower level of internal / external confrontation and a higher rate of visual diversity and blending of natural / artificial arenas. Also, centralism or multiple functional centralities, formulation of cultural / ritual index spaces and blending of internal degrees in terms of the role of activity / semantic factors have differences in the formation of Yazd and Isfahan houses’ bodies, which are discussed in the analysis of findings.