توسعه منطقه ساحلی مکران؛زمینه ها، پیشران ها،آثار و نتایج محلی، ملی، منطقه ای و بین المللی

منطقه ساحلی مکران با توجه به دسترسی به آب های آزاد بین المللی و اشراف به دریای عمان به عنوان دروازه اقیانوس هند از جایگاه مهمی در راهبردهای دریایی و اقتصادی ایران برخوردار است. زمینه های اتصال به شبه قاره، آسیای شرقی و آسیای مرکزی با پشتوانه راه های ابریشم آبی و خشکی و احیای آنها در اشکال نوین ارتباطات و مواصلات، اهمیت این منطقه را دوچندان می کند. سرمایه گذاری گسترده چین در سواحل پاکستان با محوریت بندر گوادر و توجه سایر قدرت ها به این منطقه نیز نشان از نقش و جایگاه بین المللی آن دارد. در این نوشتار تلاش می شود زمینه ها، پیش شرط ها و پیشران های توسعه منطقه ساحلی مکران به منظور استفاده بهینه از ظرفیت ها و امکانات ژئواستراتژیک و ژئواکونومیک این منطقه در راستای رسیدن به اهداف ملی و فراملی بررسی شود. پرسش محوری این مطالعه آن است که پیش شرط ها و زمینه های توسعه منطقه ساحلی مکران کدامند و دارای چه پیشران هایی است و چه آثار، پیامدها و نتایجی را در سطوح محلی، ملی، منطقه ای و بین المللی به همراه خواهد داشت؟ بررسی های اولیه نشان می دهد که اجرای سند توسعه منطقه ساحلی مکران در افق 1415، توسعه فازهای 2 و 3 بندر چابهار و بهره برداری هر چه سریع تر راه آهن چابهار به زاهدان، بیرجند و مشهد می توانند به عنوان مهم ترین زمینه ها و پیشران های توسعه منطقه ساحلی مکران در نظر گرفته شوند. توسعه منطقه مکران در بعد محلی، موجب توسعه محور شرق و اجرای سیاست متوازن سازی توسعه در جنوب شرق و شرق ایران به ویژه سیستان و بلوچستان، جنوب کرمان ، شرق هرمزگان و خراسان جنوبی می شود. در بعد ملی، با وجود تحریم های آمریکا علیه ایران، موجب افزایش وزن ژئواکونومیکی و ژئواستراتژیکی ایران، کاهش اتکاء به درآمدهای نفتی و کاهش وابستگی به تنگه هرمز در صورت بسته شدن احتمالی آن خواهد شد. در بعد منطقه ای، باعث افزایش وابستگی کشورهای منطقه به ویژه هند، افغانستان و آسیای مرکزی به موقعیت ژئوپلیتیکی ایران جهت دسترسی به جنوب(دریای آزاد) و شمال(آسیای مرکزی برای هند) می شود. در بعد بین المللی، موجب نقش آفرینی هرچه بیشتر جمهوری اسلامی به ویژه در عرصه ترانزیت و حمل و نقل بین المللی می شود. در جمع بندی مباحث، بر پایه الگوی سوات(swot)، مهم ترین نقاط ضعف، قوت ها، فرصت ها و تهدیدهای بندر چابهار و توسعه ساحلی مکران در قالب نمودار ترسیم می شود.