تشویق و تنبیه و آثار تربیتی آن از منظر نهج البلاغه

انسان موجودی است که روح خدا در او دمیده شده و استعدادهای رسیدن به کمال در درون او گذاشته شده است. این استعدادها در اثر تعلیم و تربیت صحیح شکوفا می‌شود. در این میان یکی از اصول مهم تعلیم و تربیت، اصل تشویق و تنبیه است. نهج‌البلاغه، این گنجینه‌ی غنی معارف اسلام نیز، به کارگیری شیوه‌ی تشویق و تنبیه را به عنوان سیره‌ی امام علی (علیه‌السلام)، در تربیت و هدایت مردم نشان میدهد. با بکارگیری صحیح این دو روش می‌توان مسیر تربیت فرد را هموار کرد. برخی از اصول مهم تشویق و تنبیه عبارتند از: تعلّق تشویق و تنبیه به رفتار، نه به شخصیت فرد، رفتار متناسب با شخص، ذکر علت و بیان استحقاق شخص، التزام به موضوع تشویق و تنبیه، رعایت عدالت و انصاف، تناسب تشویق و تنبیه با رفتار و... . پژوهش حاضر تلاش دارد پس از ارائه تعریفاتی از مفاهیم تربیت، تنبیه و تشویق، اهمیت، آداب و انواع تشویق و تنبیه را از منظر نهج البلاغه بررسی نماید. پیرامون پیشینه پژوهش باید گفت که پژوهشگران دیگری برخی ابعاد موضوع مورد بحث را از منظرهایی مختلف بررسی نموده اند و به غیر از یک مورد که در پژوهش خود با عنوان «جایگاه تشویق و تنبیه در مدیریت علوی با تاکید بر نهج البلاغه» به بررسی اختصاصی تشویق و تنبیه از منظر نهج البلاغه پرداخته است، سایر مطالعات دید کلی تری به موضوع تربیت داشته و گریز اندکی به مبحث تشویق و تنبیه زده اند. روش پژوهش از نوع تحلیل اسنادی بوده و طی آن مجموع منابع و اسناد مربوطه بررسی شدند.