تحلیل محتوای کتب علوم تجربی پایه چهارم دوره ابتدایی دانش‌آموزان عادی و نیاز‌های ویژه از منظر عدالت جنسیتی

هدف پژوهش حاضر بررسی عدالت جنسیتی در کتب علوم دانش‌آموزان عادی و نیاز‌های ویژه پایه چهارم ابتدایی است و به بررسی میزان توجه به عدالت جنسیتی به تفکیک دو جنس می‌پردازد. در این پژوهش از روش تحلیل محتوا استفاده شده و کتب علوم تجربی پایه چهارم به‌عنوان جامعه آماری انتخاب شده‌است. در این پژوهش متن و تصاویر موجود در کتاب مورد بررسی قرار گرفته و ابزار جمع‌آوری تحلیل فهرست تحلیل محتوا بود که بر اساس آن تحلیل صورت گرفت. به منظور تجزیه و تحلیل داده‌ها نیز از شمارش فراوانی استفاده شده و با مراجعه به تصاویر و متن کتاب تعداد مولفه‌ها شمارش و گزارش شده‌است. در بررسی و شمارش اسامی به‌کار رفته‌شده در کتاب دانش‌آموزان عادی، دریافت شد که اسامی مونث بیشتر از اسامی مذکر بیان شده‌اند. همچنین در بررسی تصاویر هر دو کتاب دریافت شد که تعداد تصاویر جنس مذکر بیشتر از جنس مونث بوده است. در بررسی تصاویر و متن کتاب از منظر کلیشه‌های جنسیتی، چهار مقوله اسخراج شد که شامل: فعالیت‌های خانگی، فعالیت‌های بدنی، فعالیت‌های درسی و کلاسی و فعالیت‌های شغلی و اجتماعی بود و ارزیابی کتاب دانش‌آموزان عادی نشان داد که فعالیت‌های خانگی و فعالیت‌های درسی و کلاسی بیشتر به جنس مونث و فعالیت‌های بدنی و شغلی و اجتماعی به جنس مذکر نسبت داده شده‌بود. همچنین ارزیابی کتاب دانش‌آموزان نیاز‌های ویژه نشان داد که فعالیت‌های خانگی بیشتر به جنس مونث و مابقی مقوله ها به جنس مذکر نسبت داده شده‌است. داده‌های پژوهش حاکی از آن است که کتب درسی کلیشه‌های جنسیتی موجود در جامعه را بازنمایی می‌کند و در جهت آن‌ها در حرکت است با وجود این‌که در بعضی از بخش‌ها، کتاب در تلاش برای رفع این موضوع بود.