بررسی بیوسیستماتیک سنگواره‌های دکاپودهای رسوبات میوسن استان فارس

مطالعه سنگواره‌های سخت‌پوستان دکاپود در ایران به سده نوزدهم میلادی بازمی‌گردد. نخستین نمونه‌های سنگواره خرچنگ از ایران به سال 1865 از رسوبات میوسن بوشهر توصیف شد. در اوایل سده بیستم، نمونه‌های دیگری از استان‌های اصفهان و کرمانشاه توصیف شدند. نخستین گزارش از دکاپودهای میوسن استان فارس، در سال 2013 از مقاطع کنارتخته و احرام در 35 کیلومتری جنوب کازرون منتشرشد. کلیه این مطالعات در قالب بررسی‌های اولیه زمین‌شناسی انجام شده و کم‌تر به جنبه‌های زیست‌شناختی سخت‌پوستان سنگواره پرداخته شده است؛ به خصوص که سوالاتی در رابطه با جغرافیای زیستی زیای سخت‌پوستان میوسن ایران مورد توجه بوده است. هدف مطالعه حاضر بررسی تاکسونومی سنگواره‌های سخت‌پوستان ایران با با تمرکز بر رسوبات زاگرس در استان فارس بوده است. پی‌جویی نمونه‌های جدید از رسوبات جنوبی زاگرس در استان فارس در سال 1393 انجام شد و آماده‌سازی آن‌ها در آزمایشگاه موزه جانورشناسی دکتر فاطمی، دانشگاه تهران، آزمایشگاه زمین‌شناسی دانشگاه زنجان و آزمایشگاه زمین‌شناسی دانشگاه کومنیوس براتیسلاوا طی یک سال صورت پذیرفت. 138 نمونه بازو و کاراپاس خرچنگ از لایه‌های متعدد سازند میشان در این پژوهش جمع‌آوری و بررسی شدند. توالی این نمونه‌ها در ستون چینه‌شناسی نشان‌دهنده الگویی از افزایش و کاهش دوره‌ای تنوع خرچنگ‌ها طی دوره میوسن است. خانواده‌های leucosiidae، portunidae و xanthidae بیشترین تنوع را در میان یافته‌ها دارند که شامل گونه‌های جدید از myra و actaea می‌شوند. پنج درصد از نمونه‌ها حاوی بقایای دست‌کم سه گونه برایوزوئن‌های اپی‌بیونت هستند که از این میان، پنج نمونه حاوی برایوزوئن‌های متصل به کوتیکول خرچنگ‌ها هستند که نشان می‌دهد برایوزوئن‌ها وقتی خرچنگ‌ها زنده بودند، روی آن‌ها رشد کردند. بررسی‌های دیرینه‌جغرافی این نمونه‌ها نشان‌دهنده اهمیت خرچنگ‌های میوسن ایران (به عنوان ساکنان آبراه تتیس) در مقایسه با زیای جنوب شرق آسیاست.