نورشناسی نزد ابن هیثم و دکارت به فاصله 600 سال

نورشناسی (optic) در علم جدید، یکی از شاخه های فیزیک به شمار می رود. علم نورشناسی دامنه بسیار وسیعی دارد و از جنبه‌های مختلف به علوم گوناگونی مانند ریاضیات، فیزیک و جهان‌شناسی وابسته است. ابن هیثم (354-430 ق/ 1040-965 م)، یکی از بزرگترین دانشمندان اسلامی، پدر علم فیزیک نور و آغاز کننده تحولاتی است که بعدها به ساخت دوربین عکاسی، دوربین سینما و پروژکتور پخش فیلم منجر شد. وی بنیان نورشناسی قدیم را، که متکی بر کتاب مناظر اقلیدس (opticae)، آثار کائنات جو ارسطو (meteorologica) و کارهای ارشمیدس و بطلمیوس بود، دگرگون کرد و آن را به صورت علم منظم و مشخص در آورد. علاوه بر این ابن هیثم اولین دانشمندی بود که برای بررسی تئوری‌های خود، از شواهد عملی بهره برد؛ چرا که در آن دوران، فیزیک همانند علم فلسفه با تجربه ی عملی همراه نبود. او رساله‌ای درباره ی نور نوشت و ذره‌بین را ساخت. به نسبت زاویه تابش و زاویه انکسار پی برد و اصول تاریک خانه را شرح داد و در مورد قسمت‌های مختلف چشم بحث کرد. رساله ی نور ابن هیثم پس از چندین بار ترجمه به زبان لاتین، نفوذ بسیاری در اروپا پیدا کرد، به طوری که روش او مورد توجه بسیاری از ریاضیدانان متاخر، چون وایتلو، کپلر و دکارت قرار گرفت. بسیاری دکارت (1650-1596 م) را یکی از بنیان‌گذاران علم جدید می‌دانند. او با ابداع هندسة تحلیلی، ماده را ممتد گرفت و با طرد تبیین غایت‌گرایانة ارسطویی، تبیین مکانیکی را جایگزین آن کرد. وی با الهام از ریاضیات، روشی را بنا کرد که بر طبق آن هر مسئله ی علمی بر‌حسب اعداد و اشکال هندسی صورت‌بندی می گردید. دکارت همچنین روی طرح های بسیاری شامل نورشناسی و ریاضیات کار کرد. در سال 1637 میلادی، وی نظریاتی را درباره ی پدیده های انعکاس و شکست نور در دنیای اپتیک مطرح کرد که هدف از آن ها ارائه ی قوانینی با توجه به رفتار نور به هنگام انعکاس و شکست بود. دکارت در حالی این نظریات را ابراز کرد که شش قرن پیش از وی، دانشمندان اسلامی از جمله سرآمد آنان یعنی ابن هیثم بصری، آن را به تفصیل آزمایش و اثبات کرده بود.