بررسی و تعیین شدت بیابان‌زایی در استان‌های حاشیه دریای کاسپین (خزر)

بیابان‌زایی فرآیندی مخرب و کاهنده‌ی کارایی سرزمین است که متاثر از عوامل زیادی از جمله افت آب زیرزمینی و شور شدن آن می‌باشد. در این پژوهش 75 حلقه چاه پیزومتری طی دوره آماری 15 سال و در سه دوره 1384-1380، 1389 – 1385 و 1394 - 1390 مورد بررسی قرار گرفت و پارامترهای کیفی آب زیرزمینی شامل شاخص های هدایت الکتریکی آب (ec)، کل مواد جامد محلول در آب (tds) و نسبت جذب سدیم (sar) و پارامتر کمی عمق آب زیرزمینی مطالعه شدند. جهت بررسی تغییرات و پهنه‌بندی پارامترهای کمی و کیفی از روش‌های زمین آماری استفاده شد. روشی که کمترین خطا (rmse) را دارا بود، جهت پهنه‌بندی پارامتر مورد نظر استفاده شد. در نهایت جهت تهیه نقشه و ارزیابی وضعیت بیابان‌زایی مبتنی بر معیار آب زیرزمینی از روش مدالوس استفاده شد. پس از ارزیابی خصوصیات کیفی و کمی، هر کدام از شاخص‌ها با توجه به وضعیت آن‌ها، امتیازی بین 100 تا 200 گرفتند. امتیاز مربوط به معیار آب زیرزمینی با میانگین هندسی شاخص‌های مربوط به آن مشخص شد. نتایج نشان داد، با توجه به افزایش عمق آب زیرزمینی در قسمت شمال غربی و کاهش کیفیت آب زیرزمینی در قسمت شرقی و غربی منطقه، خطر بیابان‌زایی منطقه مبتنی بر معیار آب زیرزمینی در نواحی شمال غربی، شرقی و تا حدودی در مرکز منطقه و اطراف شهرستان‌های گمیشان و بندر ترکمن دیده می‌شود. کلاس‌بندی نهایی کیفیت، کمیت و معیار آب زیرزمینی در منطقه در دو کلاس کم و متوسط قرار گرفت که براساس آن 15 درصد از منطقه مورد مطالعه (930 کیلومترمربع) در خطر بیابان‌زایی متوسط قرار دارد.

investigating and determining the intensity of desertification in the provinces of the caspian sea

desertification is a destructive process that reduces the efficiency of the land, which is affected by many factors, including the loss of underground water and its salinization. in this research, 75 piezometric wells were investigated during the statistical period of 15 years and in three periods of 2001-2005, 2006-2010, and 2011-2015, and the quality parameters of underground water, including water electrical conductivity (ec), total dissolved solids (tds), sodium absorption ratio (sar), and the quantitative parameter of groundwater depth were studied. geostatistical methods were used to investigate changes and zoning of quantitative and qualitative parameters. the method that had the lowest error (rmse) was used to zone the desired parameter. finally, medalos method was used to prepare a map and evaluate the state of desertification based on underground water criteria. after evaluating the qualitative and quantitative characteristics, each of the indicators received a score between 100 and 200 according to their status. the results showed that due to the increase in the depth of the underground water in the northwestern part and the decrease in the quality of the underground water in the eastern and western parts of the region, the risk of desertification of the region based on the criterion of underground water is seen in the northwestern, eastern and to some extent in the center of the region and around the cities of gamishan and bandar turkman. the final classification of the quality, quantity and criterion of underground water in the region was placed in two classes, low and medium, based on which 15% of the studied area (930 square kilometers) is in medium risk of desertification.