تعادل‌سنجی کلان کاربری‌های منطقه ساحلی استان سیستان و بلوچستان

برنامه‌ریزی فضایی به دنبال شناسایی عدم تعادل‌ها و عدم توازن‌ها به‌منظور کاهش تعارض‌های فضایی و ارائه الگوی مطلوب استقرار فعالیت‌ها و جمعیت است. با توجه به برنامه‌های توسعه‌ای در نظر گرفته شده برای منطقه ساحلی استان سیستان و بلوچستان و برای جلوگیری از توسعه فعالیت‌های ناسازگار و کاهش ظرفیت تحمل محیطی این منطقه، مطالعه حاضر به بررسی تعادل‌ها و عدم تعادل‌های انواع کاربری‌های اراضی منطقه ساحلی این استان پرداخته است. به این منظور، ابتدا نقشه‌های توان اکولوژیک و کاربری اراضی موجود در محدوده مطالعه تهیه شد. سپس همپوشانی لایه‌های مذکور با توجه به یک ماتریس تحلیل وضعیت انواع کاربری‌های اراضی در محیط نرم‌افزار arcgis انجام و تصمیم‌گیری فضاییِ تطابق مکانی کاربری‌های اراضی، سه وضعیت توسعه متعادل، نامتعادل و ممکن را آشکار ساخت. نتایج نشان داد، از بین کاربری‌های اراضی موجود تنها کاربری آبزی‌پروری متعادل بوده و کاربری‌های کشاورزی آبی، کشاورزی دیم، توسعه صنعتی، شهری و روستایی دارای عدم تعادل هستند. از بین کاربری‌های اراضی مذکور حدود 46 درصد از کشاورزی آبی موجود، 60 درصد توسعه صنعتی و حدود 16 درصد توسعه روستایی در شرایط تعادل قرار دارند، یعنی در زمین‌هایی توسعه یافته‌اند که از نظر توان اکولوژیک سرزمین مناسب توسعه این کاربری‌ها بوده است. در مورد کشاورزی دیم و توسعه شهری، تمام توسعه صورت گرفته در این کاربری و در هر دو ناحیه ساحلی و اثرگذار دارای توسعه نامتعادل است. با توجه به در حال توسعه بودن سواحل مکران و هم‌چنین وجود برخی کاربری‌های نامتعادل در این محدوده براساس نتایج این مطالعه، لازم است از طریق راهکارهای مناسب ضمن جلوگیری از تداوم این بی‌تعادلی‌ها، شرایط تعادل‌یابی این دسته از فعالیت‌ها برای تضمین پایداری توسعه در منطقه ساحلی مورد توجه قرار گیرد.

balance assessment of land-uses in the coastal zone of sistan and baluchistan province

sspatial planning seeks to identify land-use imbalances and inconsistencies with an optimal model for the establishment of activities and populations. indeed, identifying balance and imbalance situations is a way to evaluate spatial conflicts. since multiple development plans are prepared for the coastal zone of sistan and baluchistan province, and spatial planning wants to prevent the development of incompatible activities, this study examines the balances and imbalances of land-uses in the coastal zone. for this purpose, ecological capability maps and a land-use map of the study area were prepared. by overlaying of these layers in arcgis according to a matrix of land-uses analysis, three spatial situation of balanced (b), imbalanced (ib) and possible development (pd) were revealed. the results showed that, among the existing land-uses, aquaculture farms placed in a balanced situation and the other land-uses (such as dry and irrigated farming, industrial development, urban and rural areas) lied in an imbalance situation. in the coastal zone, about 46% of existing irrigated farming, 60% of industrial areas, and about 16% of rural development are in a balanced situation, which means that they have developed in an area according to their ecological capabilities. all the development of urban areas and dry farming (in both coastal area and effective area) has an imbalanced position. since makran coasts are developing gradually, and numerous land uses are placed in an unbalanced situation, it is crucial to prevent the up going unbalanced activities by using appropriate solutions until the balanced assessment of these activities leads the sustainable development of coastal zone.